Uit elkaar in 2024: doe je samen of alleen belastingaangifte?

Toen je getrouwd, geregistreerd partner of samenwonend en elkaars fiscaal partners was, heb je waarschijnlijk altijd samen met je partner één aangifte inkomstenbelasting ingediend. Het voordeel is dat je inkomsten en aftrekposten onderling gunstig kunt verdelen, zoals de inkomsten uit eigen woning, de persoonsgebonden aftrek en de gezamenlijke grondslag sparen en beleggen (box 3). 

Vanaf het moment dat je het echtscheidingsverzoek, het verzoek om het geregistreerd partnerschap te ontbinden of niet meer samenwoont en op hetzelfde adres staat ingeschreven, ben je geen fiscaal partner meer voor de inkomstenbelasting. 

Toch mag je van de Belastingdienst voor dat jaar nog één keer samen aangifte doen en word je alsnog voor het gehele jaar als fiscaal partner aangemerkt. Als je apart aangifte wilt doen, is het raadzaam om de aangiftes op elkaar af te stemmen, zodat je bijvoorbeeld niet allebei 100% van de betaalde hypotheekrente in aftrek brengt, of te weinig of juist te veel partneralimentatie opvoert.

Hebben jullie samen een gezamenlijke eigen woning (ieder voor 50% eigenaar), met een hypotheekschuld (ieder voor 50% schuldenaar)? Dan kan gezamenlijk aangifte fiscaal gezien interessant zijn, omdat het eigen woningforfait en de hypotheekrente onderling verdeeld kunnen worden. Dit kan bijvoorbeeld fiscaal voordelig zijn, als de hypotheekrente eventueel bij je ex-partner niet aftrekbaar is of minder fiscaal gunstig uitpakt. Dan kun je de hypotheekrente volledig toedelen aan de andere ex-partner. 

Wil je meer weten over het doen van aangifte met een gezamenlijke eigen woning? Bijvoorbeeld, als een van de partners de volledige hypotheekrente heeft betaald? Of als de blijvende partner al dan niet huur heeft betaald? Lees dan meer in onderstaande artikel. 

Betaal je partneralimentatie? Dan mag je het bedrag aan betaalde alimentatie in aftrek brengen in box 1. Dat bedrag mag worden afgetrokken, tegen een maximaal tarief van 36,97% inkomstenbelasting. Vooral de hogere inkomens (meer dan € 75.518) hebben hierdoor minder belastingvoordeel, omdat dit niet meer tegen het toptarief van 49,50% aftrekbaar is. 

Het kan fiscaal gunstig zijn om deze aftrekpost aan de andere ex-partner toe te delen als hij/zij dit tegen een hoger inkomstenbelastingtarief kan aftrekken. Bijvoorbeeld, als de partneralimentatieplichtige de AOW-gerechtigde leeftijd heeft bereikt en dit bedrag maar kan aftrekken tegen een tarief van 19,07% inkomstenbelasting. 

Ontvang je partneralimentatie? Dan moet je dit bedrag opgeven in box 1. De ontvangen partneralimentatie wordt belast, tegen maximaal een tarief van 49,50% inkomstenbelasting. Vooral de hogere inkomens (meer dan € 75.518) houden daardoor ongeveer 50% netto over van de ontvangen partneralimentatie.

Ouders zijn verplicht hun kinderen te onderhouden. Als een van de ex-partners hiervoor niet genoeg draagkracht heeft, betaalt de andere ex-partner de volledige kinderalimentatie. Als je kinderalimentatie betaalt voor je kinderen, kun je deze bedragen niet aftrekken in jouw aangifte. Als je kinderalimentatie ontvangt voor jouw kinderen wordt deze niet belast in je aangifte.

Je moet de totale waarde van je bezittingen en schulden in box 3 op 1 januari 2024 opnemen in je aangifte inkomstenbelasting. Bijvoorbeeld je eigen bank- en spaartegoeden, beleggingen en ook eventuele schulden die niet in box 1 vallen. 

Hebben jullie samen minderjarige kinderen? Dan moet je ook beiden 50% van hun bezittingen en schulden in box 3 aangeven in de aangifte. Als het totale bedrag in box 3 onder het heffingsvrije vermogen valt van € 57.000 ben je geen inkomstenbelasting in box 3 verschuldigd.

Als je méér vermogen in box 3 hebt, dan word je in principe belast met een fictief rendement over de waarde van je box 3-vermogen, tegen een tarief van 36% inkomstenbelasting. Als jij of je ex-partner een lager vermogen in box 3 dan € 57.000 heeft, is het gunstig om samen aangifte te doen. Het vermogen in box 3, mag je dan zo verdelen dat jullie het meest gebruikmaken van de vrijstelling van € 57.000 per persoon. Uiteindelijk wordt zo minder vermogen in box 3 belast. 

Ouders van jonge kinderen (kinderen die op 1 januari 2024 jonger waren dan 12 jaar), kunnen in aanmerking komen voor een inkomensafhankelijke combinatiekorting. Deze heffingskorting kan oplopen tot een bedrag van € 2.950. Na de scheiding of het uit elkaar gaan heb je recht op deze korting als je kind (langer dan 6 maanden) op jouw woonadres staat ingeschreven en je voldoet aan de overige voorwaarden. Als er sprake is van co-ouderschap kun je ook allebei recht hebben op deze korting. Meer over de voorwaarden lees je op de website van de Belastingdienst.

Volgens de Belastingdienst worden na een scheiding of het uit elkaar vaak fouten gemaakt bij het invullen van de aangifte inkomstenbelasting, vooral bij de toedeling van het eigenwoningforfait en de hypotheekrenteaftrek. Door samen aangifte te doen, verklein je de kans om deze fouten te maken. 

Misschien profiteer je ook van fiscale voordelen als je in 2024 nog een keer samen aangifte. Bijvoorbeeld vanwege grote inkomensverschillen in box 1 en/of grote vermogensverschillen in box 3.

Alleen houd ook rekening met andere financiële gevolgen. Mogelijk heb je bijvoorbeeld geen recht meer op de inkomensafhankelijke combinatiekorting. Of lagere (of geen) toeslagen, zoals huur-, zorg-, kinderopvangtoeslag en kindgebonden budget. Dan kun je misschien toch beter apart de aangifte inkomstenbelasting invullen. Bespreek met je ex-partner en je financieel adviseur wat in jouw geval het meest voordelig is.