Zorg voor ouder(s): helpen bij financiële zaken en keuzes

Heeft een ouder of naaste je gevraagd te helpen bij het regelen van financiële zaken? Dan moet je ook als direct familielid eerst bevoegdheid hebben. Voordat je toegang kunt krijgen tot de bankrekening van je ouder, moet er eerst een machtiging aangevraagd worden. Wat je verder namens je ouder mag doen, kan wettelijk worden vastgelegd. Dat kan door een meerderjarigenbewind via de rechter of door een notariële volmacht in een levenstestament. Wat is het verschil?

Een meerderjarigenbewind: bewindvoerder worden via een rechter

Een bewind kan alleen aangevraagd worden via de rechtbank. Als de rechter akkoord gaat en je als bewindvoerder wordt aangewezen, neem je bewind voor alle goederen over. Dus van het betalen van rekeningen tot bijvoorbeeld de verkoop van een woning.

In de praktijk komt een levenstestament met een notariële volmacht inmiddels vaker voor dan het meerderjarigenbewind. Mensen vinden het vaak prettiger om zaken onderling te regelen, zonder tussenkomst van een rechter.

Dan is er nog de vraag wie volmacht krijgt. Denk hierbij aan het volgende:

• Ligt de volmacht bij jou of ook bij eventuele broers/zussen?
• Als er meer personen zijn met volmacht: kan iedereen met volmacht apart handelen, of moet alles samen worden overlegd en besloten?

In dit artikel over het opstellen van een notariële volmacht en het aanmelden bij de bank lees je hier meer over.

Financiële keuzes maken voor uw ouder kan ook een impact hebben op hun woonsituatie, bijvoorbeeld als zelfstandig wonen niet meer gaat. Dat kan verschillende redenen hebben. Misschien heeft je ouder een rolstoel nodig en is de woning niet meer ruim genoeg. En wat als je ouder dementerend is en steeds meer dagelijkse zorg en toezicht nodig heeft? Als kind ben je vaak bij dit proces betrokken of moet je (mee)beslissen over waar je ouder gaat wonen. Het is daarom prettig als je ouder eerder over deze situatie heeft nagedacht en persoonlijke wensen heeft vastgelegd, bijvoorbeeld in een levenstestament.

Twijfel je tussen particuliere zorg of een verzorgingshuis voor je ouder? In deze artikelen staat meer over mogelijke oplossingen, kosten en specifieke scenario’s:

• Kies je voor een verzorgingshuis of voor particuliere zorg?
• Ik verhuis naar een verzorgingshuis. Moet ik mijn eigen huis opeten?

Stel dat je helpt met het regelen van financiële zaken en je ouder is actief met beleggen. Kun je de beleggingen van je ouder dan overnemen? Misschien heb je niet genoeg kennis en ervaring. Of heb je voldoende kennis en ervaring, maar heb je bedenkingen als het gaat om beslissen over de beleggingen van een ander. Daarnaast zijn er misschien nog anderen betrokken bij jouw keuze, bijvoorbeeld broers of zussen. De situatie kan ontstaan dat zij, na het overlijden van je ouder, je om verantwoording vragen over je handelen. Is het goed gegaan met de beleggingen? Dan is dat een prettig gesprek. Als het niet goed is gegaan, dan is het misschien minder prettig…

Kortom, naast de vraag of je de beleggingen kunt overnemen is er de vraag of je het moet willen. Je kunt overwegen om te gaan sparen, het risicoprofiel van de beleggingen terug te brengen en/of voor een beleggingsvorm te kiezen waarbij jijzelf niet de beslissingen neemt. Dat gebeurt bij vermogensbeheer of een gespreid beleggingsfonds. Welke oplossing het best past, zal van de situatie afhankelijk zijn.

Twijfelt je over welke beleggingsvorm past bij jouw situatie? Overleg met een adviseur van Team Preferred Banking via COACH.

Als er sprake is van meerderjarigenbewind gelden er andere regels. Je hebt toestemming nodig van de kantonrechter voor beleggingsbeslissingen. De kantonrechter staat als uitgangspunt alleen beleggingen volgens een defensief beleggingsprofiel toe. Is dit een breuk met het beleggingsbeleid dat de ouder voerde? Dan kan dat een extra argument zijn voor een levenstestament.

Ook na het overlijden van een ouder moeten er zaken geregeld worden. Je krijgt dan te maken met erfrecht. Wat je moet regelen, hangt af van je situatie:

• Wie wikkelt de nalatenschap af?
• Met welke wensen van je ouder moet je rekening houden?

In een testament kan dit van tevoren worden vastgelegd. Als er geen testament is, regelt de wet de verdeling van de nalatenschap. Afhankelijk van je situatie kan dit een ingewikkeld proces zijn. Wat er mogelijk op je afkomt, lees je terug in dit artikel over wat je kunt regelen in een testament.

In de praktijk komt het vaak voor dat kinderen niet precies weten hoe de situatie van hun ouder(s) in elkaar zit. Bijvoorbeeld in de situatie van een langstlevende ouder. Wat is er precies gebeurd bij het overlijden van de eerste ouder? Heb je als kind een aanspraak op de erfenis en hoe verhoudt die zich tot het actuele vermogen? In ons artikel over nalatenschap en de langstlevende ouder lees je hier meer over.

Ook bij schenken is het belangrijk om een duidelijk beeld te hebben van de omvang en samenstelling van het vermogen van je ouder. Dan is het ook makkelijker om te beoordelen of een schenking passend is. Je kunt daarbij denken aan de volgende stappen:

1. Vaststellen welk vermogen wordt belast met erfbelasting.
2. Vaststellen welke bedragen bij overlijden onbelast of ‘vriendelijk belast’ terecht kunnen komen bij kinderen en/of kleinkinderen.
3. Als er vermogen resteert: een schenkingsplan maken waarin je de vragen hoeveel en hoe te schenken concreet maakt.

Een voorbeeld

Stel dat het vermogen van een langstlevende ouder bestaat uit een woning van € 650.000 en spaargeld van € 800.000. Er is ook een schuld van € 250.000. Dat betekent dat de 3 kinderen erfbelasting moeten betalen over een bedrag van € 1.200.000.

• Er zijn 3 kinderen, maar ook 6 kleinkinderen. In 2025 hebben ze elk een vrijstelling voor de erfbelasting gekregen van € 25.490. In totaal is dat € 229.410. Dit bedrag kan belastingvrij over.
• De kinderen kunnen € 462.591 erven tegen het 'lage' tarief voor de erfbelasting, namelijk 10% (drie maal € 154.197).
• Er blijft een bedrag van € 507.999 over dat waarschijnlijk belast wordt met 20% erfbelasting. Een optie kan zijn om dit bedrag middels schenkingen aan de kinderen en kleinkinderen over te dragen.

Vanzelfsprekend moeten schenkingen passen in de financiële situatie van de ouder. Denkt bijvoorbeeld aan wensen op het vlak van wonen en zorg. Meer weten over het onderwerp schenken? Onze Schenkwijzer is een goed startpunt.