Nalatenschap regelen als stel zonder kinderen

Ben je getrouwd en heb je geen testament? Dan bepaalt het wettelijke erfrecht de bestemming van je vermogen na je overlijden. Voor echtgenoten en geregistreerde partners geldt dat de langstlevende partner enig erfgenaam is. 

Ben je alleen samenwonende partners? Dan is dat niet het geval. Ouders, broers en zussen (of hun kinderen) komen dan in beeld als erfgenamen als jullie geen testament hebben. De samenwonende partner doet dus niet mee. Willen jullie welvermogen aan elkaar nalaten? Dan moeten je een testament maken waarin jullie dat vastleggen. 

Je wil waarschijnlijk dat de langstlevende ‘op dezelfde voet’ verder kan leven. Stel dat jullie samen een woning hebben. Het idee is dan meestal dat de langstlevende die woning ter beschikking krijgt. De langstlevende zet als het ware de situatie voort die bestond toen jullie er beiden nog waren. 

Is de langstlevende partner enig erfgenaam? Dan sluit dat goed aan bij de gedachte dat de langstlevende op dezelfde voet verder kan. Maar is dat wel echt zo? Het erfrecht gaat over bezittingen zoals de woning. Een belangrijke vraag is ook wat de invloed is van het overlijden op het inkomen. Wat als dat wegvalt? Is er een nabestaandenvoorziening, zijn er levensverzekeringen? Deze zaken regel je niet in een testament. Ook hierbij geldt dat samenwoners waarschijnlijk meer zelf moeten regelen.

Welke bestemming wil je geven aan je vermogen als je allebei overlijdt? Het is overzichtelijk als je allebei aan dezelfde bestemming denkt.  

• Voorbeeld: Partner A en partner B hebben samen spaargeld, beleggingen en een woning. Zij hebben dit samen opgebouwd en het is de bedoeling dat het vermogen aan de langstlevende ter beschikking blijft. Na het overlijden van de langstlevende willen zij hun vermogen nalaten aan een goed doel. Een testament waarin zij eerst elkaar benoemen tot enig erfgenaam en het goede doel tot erfgenaam bij het overlijden van de langstlevende, is dan logisch.

Het wordt ingewikkelder als jij en je partner allebei aan een andere bestemming denken. Bijvoorbeeld: partner A wil dat het vermogen uiteindelijk terechtkomt bij een goed doel en partner B wil dat het vermogen terechtkomt bij familie. Enkele gedachten hierbij:

1. Ze kunnen in hun testamenten regelen dat als de langstlevende overlijdt, de helft van het vermogen naar het goede doel gaat en de helft van het vermogen naar de familie van partner B. Maar de langstlevende kan een nieuw testament maken. Zo zou partner B als langstlevende het testament kunnen wijzigen en alles nalaten aan eigen familie.
2. Je kunt ook een ‘tweetrapsmaking’opnemen in het testament. Partner A legt dan vast dat het vermogen dat partner B erft na overlijden doorgegeven moet worden aan het goede doel. Partner B legt dit vast voor de familie. Deze regeling heeft wel het gevolg dat er een zekere band tussen partner B en het goede doel ontstaat. Het is goed om te kijken wat dat in jouw situatie precies betekent.
3. 3. Een gedachte kan ook zijn dat de partners elkaar 'overslaan' en direct nalaten aan het goede doel (voor partner A) en de familie (voor partner B). Zij erven dan niet van elkaar. Dit moet natuurlijk passen vanuit de gedachte van een goede financiële positie voor de langstlevende.

Ik heb hier drie hoofdwegen geschetst. Bespreek jouw persoonlijke situatie altijd met je notaris.

De manier waarop je getrouwd bent, kan invloed hebben op wat je nalaat. De uitersten zijn een algehele gemeenschap van goederen of een uitsluiting van elke gemeenschap van goederen. Dit onderdeel van jouw nalatenschap kan relevant zijn als je denkt aan de bestemming van je vermogen en

• Voorbeeld: partners A en B zijn getrouwd op huwelijkse voorwaarden die de vermogens gescheiden houdt. Het vermogen van partner A bedraagt € 100.000 en van partner B € 1 miljoen. Zij willen dat hun vermogen uiteindelijk terechtkomt bij een goed doel. Een idee kan zijn om de huwelijkse voorwaarden op te heffen. Zij hebben dan elk een vermogen van € 550.000. Dit kan erfbelasting schelen in de situatie dat partner B als eerst overlijdt. Partner A erft immers niet € 1 miljoen, maar € 550.000. Dat valt binnen de vrijstelling voor partners die in 2025 op maximaal € 804.698 staat.

In dit voorbeeld willen beide partners dezelfde bestemming geven aan het vermogen. Maar stel dat partner B het vermogen wil nalaten aan familie. Het opheffen van de huwelijkse voorwaarden sluit dan niet aan bij deze wensen. Verder is het de vraag óf en hoeveel men wil delen bij een eventuele echtscheiding. 

Ook samenwoners hebben de vrijheid om afspraken te maken over het verschuiven van vermogen bij overlijden. Maar de gevolgen daarvan voor de erfbelasting zijn niet zo duidelijk als voor gehuwden. Dit kan een reden zijn om een huwelijk te sluiten of een partnerschap te registreren. 

Wil je overleggen over jouw wensen of situatie? Bespreek dit dan met je notaris.

We hebben het hiervoor gehad over de bestemming van je vermogen als de langstlevende overlijdt. Maar er zijn meer zaken om over na te denken in deze situatie. Bijvoorbeeld wie jouw nalatenschap gaat afwikkelen. In ons artikel 'Alleenstaand? Dit zijn de aandachtpunten voor uw testament' besteden we aandacht aan dit onderwerp. Je leest daar ook meer over de erfbelasting tussen partners, familie en vrienden.