Met een tweetrapsmaking in je testament vermogen in de familie houden

Wij horen in gesprekken vaak deze wens: ‘als mijn kind na mij overlijdt, moet mijn vermogen naar mijn kleinkind'. Dit gebeurt niet als vanzelf in ons recht. Na jouw overlijden krijgen de kinderen immers de nalatenschap. Wanneer een kind trouwt en later overlijdt, krijgt de partner veelal diens bezittingen. Dat betreft ook wat van jou geërfd is. Of het daarna naar de kleinkinderen gaat, is maar geheel de vraag. Bovendien: als je kind geen kinderen heeft, verdwijnt jouw nalatenschap mogelijk uit de familie. Dat is niet altijd gewenst. Het erfrecht biedt hiervoor een oplossing met de tweetrapsmaking.

Lees ook: 'Wie erft als er geen testament is?'

In je testament kun je bijvoorbeeld regelen dat je het vermogen aan je kind nalaat die dan na zijn of haar overlijden het aan de kleinkinderen moet ‘doorgeven’. Als er geen kleinkinderen zijn, bepaal je dat het naar een van je andere kinderen gaat. Dit is een vorm van een tweetrapsmaking. Je beschikt daarmee twee keer over je nalatenschap. In dit voorbeeld krijgt de partner van je kind niets. Je moet je dan duidelijk afvragen of dat een gewenste situatie is. Hierover volgt later meer.

Lees ook: 'Je testament als je kinderen hebt'

De wens om vermogen in de familie te houden, is vaak een reden om een tweetrapsmaking op te maken. De tweetrapsmaking kan echter ook erfbelasting besparen. We lichten dit toe in een nieuw voorbeeld. Stel, je hebt een kinderloze dochter als erfgenaam en daarnaast een zoon en een dochter met kinderen. Als de kinderloze dochter overlijdt, vererft het vermogen (zonder testament) naar broer en zus. Dit gebeurt tegen een tarief van maximaal 40 procent erfbelasting. 

Wanneer je in een tweetrapsmaking een broer en zus van je kind tot verwachter benoemt, erven zij technisch gezien van jou. Dit verlaagt hierdoor het tarief naar maximaal 20 procent erfbelasting. Dat betreft dus het tarief tussen een ouder en een kind.

Lees ook: Erfbelasting berekenen

De tweetrapsmaking zoals hierboven beschreven, wordt regelmatig ingezet. Er kleven ook nadelen aan het gebruik van deze bepaling.

• De ruimte om dingen te regelen van volgende generaties kans soms flink worden beperkt. Een kind kan het vermogen bijvoorbeeld niet gebruiken om een partner verzorgd achter te laten. Wij houden klanten vaak de spiegel voor: 'Stel dat het niet om de partner van jouw kind gaat, maar jouw eigen partner die niet kan erven'. Soms komt men dan tot een ander inzicht dat minder beperkend werkt voor het kind.
• Vergeet niet de administratieplicht. Het (restant van het) vermogen moet namelijk bij de verwachter terechtkomen. Dan moet men het vermogen apart administreren. Dit wordt vaak vergeten. Dit leidt tot discussies in de familie: wie heeft waar recht op? Helaas kun je de administratieplicht niet ongedaan maken in je testament.

Denk goed na over het gebruik van een tweetrapsmaking. Bespreek bijvoorbeeld de volgende punten met uw notaris:

• Denk erover na om vast te leggen dat de tweetrapsmaking vervalt als je erfgenaam zelf kinderen heeft, getrouwd is of een testament heeft gemaakt. Daardoor blijft de fiscale werking tussen broers en zussen behouden en krijgen je kinderen meer vrijheid.

• Overweeg een vervaltermijn: na een periode van enkele jaren na jouw overlijden komt de hele regeling te vervallen. Je kinderen krijgen dan de vrijheid om hun eigen regeling te maken.

Lees ook: 'Wat kun je regelen met een testament?'

Dat iets kan, wil nog niet zeggen dat je het ook moet doen. Bedenk vooral goed wat de gevolgen voor je kinderen zijn en of je deze daadwerkelijk wenst. Het is daarnaast denkbaar dat je kinderen zelf het vermogen in de familie willen houden. Je bereikt jouw doel dan mogelijk ook zonder een tweetrapsmaking.

Lees ook: 'Heb je nagedacht over jouw nalatenschap?'