Samenwonen in het koophuis van je partner: tips en afspraken

• Het is slim om duidelijke afspraken te maken en die vast te leggen in een (notarieel) samenlevingscontract. Dit voorkomt problemen in de toekomst. 
• Met een testament kun je ongewenste situaties na een overlijden voorkomen.

Wanneer je gaat samenwonen zonder te trouwen of een geregistreerd partnerschap, behoud je je eigen inkomen en vermogen. Hetzelfde geldt voor je partner, ook als een van jullie een eigen woning heeft. Je bent niet aansprakelijk voor de schulden van de ander, zoals een mogelijke hypotheek. Het is verstandig vooraf een financieel overzicht te maken van ieders bezittingen en schulden.

Je wilt daarnaast waarschijnlijk samen afspraken maken over gemeenschappelijke uitgaven. Denk aan boodschappen, verzekeringen, vakanties en woonlasten. Je kunt deze kosten verdelen naar inkomen. Of afspreken allebei de helft te betalen.

De intrekkende partner kan ook een vast bedrag per maand betalen. Dat is in feite huurbetaling door de intrekkende partner. Voor een indicatie van dit bedrag kun je de Huurprijscheck van de Huurcommissie gebruiken.

Huren is momenteel wel duurder dan de huidige rentebetaling van de eigenwoningschuld.  In een extreme situatie betaalt iemand volgens de berekening van het waarderingssysteem meer huur dan de rente die voor de eigenwoningschuld betaald wordt. Ook al betaalt de intrekkende partner mee aan de energiekosten. De berekening is daarom een indicatie en beide partners moeten hier praktisch mee omgaan. Het is belangrijk de afspraken bij te blijven werken, vooral bij een veranderde gezinssamenstelling of de aankoop van een nieuw huis.

In blogs over  samenwonen en geldzaken vind je meer informatie over afspraken die samenwoners maken.

Door samen de woonlasten te betalen kan op termijn een ongewenste situatie ontstaan. De waarde van het huis kan stijgen door aflossing van de hypotheek en mogelijke ontwikkelingen op de woningmarkt. Daar profiteert dan alleen de eigenaar van.

Een soortgelijke situatie ontstaat als de intrekkende partner (mee)betaalt aan investeringen in het huis zoals een nieuwe keuken, een verbouwing of zonnepanelen. Als jullie uit elkaar gaan en deze investeringen niet goed vastleggen, krijgt de intrekkende partner mogelijk niets van de investeringen terug.

Het is vaak de wens samen te profiteren van een mogelijke waardestijging of -daling van de woning. Om dit mogelijk te maken kun je onder andere:

• De woning voor 50% verkopen aan de intrekkende partner. Dit is relatief eenvoudig, maar brengt kosten met zich mee. Je betaalt bijvoorbeeld notariskosten, kadasterkosten en overdrachtsbelasting (0% of 2%). Bij een hypotheek moet de geldverstrekker vaak toestemming geven voor de verkoop van het woningdeel aan de partner. Die wil waarschijnlijk de hypothecaire geldlening op beide namen zetten en dat de inschrijving op het hele pand blijft bestaan.
• Een samenlevingscontract opstellen met een meerwaardeclausule. De meerwaardeclausule houdt in dat jullie vanaf het samenwonen in de waardestijging of -daling van de woning delen. Het is handig hierbij de hulp van een notaris in te schakelen, bijvoorbeeld om heffing van overdrachtsbelasting te voorkomen.
• Door te trouwen kun je allebei eigenaar van de woning (met bijbehorende schuld) worden. Daarvoor moet je dan wel huwelijkse voorwaarden maken die op jullie wensen aansluiten. Wij raden je aan met een notaris of fiscaal adviseur te praten. Zij kunnen je informeren over de juridische en fiscale gevolgen van een huwelijk.

Je kunt de financiële afspraken over huishoudkosten, woonlasten en waardestijging van de woning vastleggen in een samenlevingscontract. Je kunt dit samenlevingscontract zelf maken. Toch raden wij aan om het contract door een notaris te laten vastleggen.

Een notarieel vastgelegd samenlevingscontract geeft soms een financieel voordeel. Je kunt dan profiteren van fiscaal partnerschap bij de belastingaangifte. In een samenlevingscontract kun je ook afspraken maken over alimentatie. Voormalig samenwonenden hebben namelijk geen wettelijk recht op alimentatie. Ook niet wanneer je lang hebt samengewoond.

Je kunt de woning niet nalaten aan de intrekkende partner via een samenlevingscontract. Samenwonenden zijn namelijk geen erfgenaam van elkaar. Het is daarom goed te beseffen dat bij overlijden van de woningeigenaar de achterblijvende partner niet automatisch in de woning kan blijven.

Als je samenwoont zonder testament, erft de familie van de eigenaar de woning. De achterblijvende partner erft niets en kan zelfs na 6 maanden uit de woning gezet worden. Zelf als de familie toestemming geeft, kunnen er problemen ontstaan. De fiscus kan het woongenot bijvoorbeeld zien als belastbare schenking. Daarover moet je misschien schenkbelasting betalen. Door een testament op te stellen en elkaar als erfgenaam aan te wijzen, voorkom je deze situatie.

Werkgevers regelen vaak de pensioenopbouw bij een pensioenfonds en verzekeren daarbij ook de partner via een partnerpensioen. Bij overlijden ontvangt de achterblijvende partner een maandelijks bedrag op basis van het partnerpensioen. Voor een partnerpensioen moet de partner geregistreerd staan bij het pensioenfonds.

Je moet bewijzen dat je samenwoont. Veel pensioenfondsen accepteren enkel een kopie van een notarieel samenlevingscontract. Dus ook daarom is het opstellen van een samenlevingscontract handig zijn.