De schenking op papier is een schenkingsvorm die in Nederland veel wordt gebruikt. Er gaat geen geld over tafel. De schenker krijgt een schuld aan de ontvanger, waarover de schenker jaarlijks 6% rente betaalt. Dat kan een ‘goede deal’ zijn voor zowel de schenker als de ontvanger. Het is wel belangrijk te letten op alle formaliteiten en de inkomstenbelasting.
De formaliteiten bij een schenking op papier
Een schenking op papier is een schenkingsvorm waarbij het geldbedrag later dan de daadwerkelijke schenking wordt overhandigd. De schenking van een geldbedrag wordt omgezet in een lening. De schenker krijgt een schuld aan de ontvanger. De ontvanger kan de schuld in beginsel pas opeisen na het overlijden van de schenker.
Een schenking op papier moet aan 2 vereisten voldoen:
- De schenker moet jaarlijks 6% rente betalen aan de ontvanger
Gedurende de looptijd van de lening moet de schenker jaarlijks 6% rente betalen aan de ontvanger. De 6% rente is een vereiste vanuit de erfbelasting. De schenker houdt de schenking zelf onder zich en daarom moet er rente worden betaald. Gebeurt dat niet of wordt er te weinig rente betaald? Dan komt de schuld bij de schenker voor de erfbelasting niet in mindering op zijn nalatenschap. De schenking leidt dan niet tot een vermindering van de erfbelasting. - De schenking moet worden vastgelegd in een notariële akte
De schenking moet worden vastgelegd in een notariële akte. Dit is een juridisch vereiste. Een schenking op papier die niet is vastgelegd in een notariële akte vervalt bij overlijden. Dat betekent ook dat de schenking niet leidt tot een vermindering van de erfbelasting. Overigens geldt de toets van de notariële akte op het moment van overlijden. Het is mogelijk om een onderhandse schenking op papier op een later moment te bekrachtigen in een notariële akte. Het moet voor het overlijden van de schenker zijn geregeld.
Het is mogelijk om op dezelfde dag voor meerdere jaren schenkingen op papier vast te leggen. De schenkingen voor de volgende jaren zijn dan gekoppeld aan een voorwaarde, zodat zij voor de schenkbelasting pas in een later jaar tot stand komen. Het voordeel hiervan kan zijn dat je niet jaarlijks naar de notaris hoeft. Het nadeel kan zijn dat je minder flexibel bent doordat je jezelf langer vastlegt.
De schenking op papier in praktische zin
De schenker gaat bij een schenking op papier eigenlijk een verplichting aan voor de lange termijn. Het is dan ook belangrijk dat je dit goed doordenkt. In ons artikel 'Schenken op papier' vind je een praktische uitwerking.
Let er ook op dat bij een schenking op papier schenkbelasting aan de orde kan komen op het moment dat de schenking plaatsvindt. Soms wordt gedacht dat er geen schenkbelasting hoeft te worden betaald, zolang het geld nog niet daadwerkelijk overgaat naar de ontvanger.
De schenking op papier en box 3
Een schenking op papier heeft voor de inkomstenbelasting gevolgen in box 3.
Het is in box 3 niet op voorhand duidelijk hoeveel belasting je moet betalen. Er is een wettelijke systeem met voorgeschreven forfaitaire rendementen. Daarbij wordt onderscheid gemaakt tussen overige bezittingen en banktegoeden. En er geldt een tegenbewijsregeling als jouw werkelijke rendement lager is dan het forfaitaire rendement.
Box 3 bij de schenker
De schenker krijgt een schuld in diens vermogen. In het wettelijke systeem mag een voorgeschreven leenrente in aftrek worden gebracht op het inkomen uit bezittingen. Deze voorgeschreven leenrente zal voor 2025 naar schatting 2,6% bedragen. Dit percentage wordt begin 2026 definitief vastgesteld.
Welk inkomen wordt de schenker geacht uit zijn vermogen te hebben? Dat is afhankelijk van de vraag of de schenker spaargeld heeft en/of ‘overige bezittingen’ (alle bezittingen behalve spaargeld). De wet neemt aan dat we hierop een rendement behalen. Voor overige bezittingen staat dat rendement voor 2025 al vast en bedraagt 5,88%. Het rendement op spaargeld is afhankelijk van de spaarrente in 2025 en wordt begin 2026 vastgesteld. De verwachting is dat het rendement ongeveer 1,5% zal bedragen.
Een schuld die het vermogen overtreft
Het uitgangspunt in box 3 is dat een schuld niet in aftrek komt op je vermogen. Er komt een voorgeschreven leenrente in aftrek op je inkomen in box 3. In de regel zal de schuld lager zijn dan het vermogen, en dan is er een positief inkomen. Maar stel nu dat het vermogen negatief is, ofwel dat de schuld de bezittingen overtreft. Dan is er geen positief inkomen in box 3. Er hoeft dan ook geen ‘box 3-belasting’ te worden betaald.
Een negatief vermogen in box 3 hoeft niet te betekenen dat het vermogen van de ouder ook negatief is. De eigen woning bijvoorbeeld zit in box 1 en telt dus niet mee voor box 3.
Box 3 bij de ontvanger
De ontvanger van de schenking op papier heeft een vordering op de schenker. Dat is een 'overige bezitting'. De ontvanger wordt in 2025 dus geacht 5,88% inkomen te hebben. Bij een belastingtarief van 36% bedraagt de belastingdruk afgerond in 2,12% over het bedrag van de vordering (afgezien van het heffingvrij vermogen van € 57.684).
De tegenbewijsregeling
Stel dat je werkelijke rendement lager is dan het wettelijke rendement. Dan kun je een beroep doen op de tegenbewijsregeling. Dat is met name voor de schenker relevant. De forfaitaire leenrente is met 2,6% immers een stuk lager dan de werkelijke rente van 6%.
Voor de berekening van het werkelijke rendement mag je rekenen met de echte rente van 6%. Dat drukt je inkomen en daardoor kom je wellicht onder het wettelijke rendement. Maar het werkelijke rendement moet wel worden berekend over je gehele vermogen. Daarbij moeten je werkelijke inkomsten uit vermogen worden betrokken en ook (ongerealiseerde) waardestijgingen. En de heffingsvrije bedragen mogen niet worden meegenomen. Het is dus van de situatie afhankelijk of jouw werkelijke rendement lager is dan het wettelijke rendement.
De ontvanger wordt geacht 5,88% rente te krijgen en ontvangt 6%. Het wettelijke systeem pakt dan zelfs gunstig uit. In dit geval geldt namelijk het lagere wettelijke rendement. Maar het werkelijk rendement wordt vastgesteld over het gehele vermogen. Er kan dus meer spelen dan alleen de rente op de schenking op papier.
Situatie vanaf 2028
De gedachte is om vanaf 2028 over te gaan naar een systeem waarin altijd het werkelijke rendement wordt belast. Voor de schenking op papier zal dit betekenen dat de schenker de werkelijke rente in aftrek mag brengen en de ontvanger wordt ervoor belast.
Schenking op papier in 2025
Een schenking op papier is vaak een mooie middenweg tussen de belangen van de schenker en die van de ontvanger. Dat is ook in 2025 het geval. De situatie in box 3 is ingewikkeld, maar de tegenbewijsregeling zal voor veel schenkers een opluchting zijn. Bij de berekening van de belasting in box 3 is de werkelijke rente een factor geworden.
