Compensatie box 3: de huidige stand van zaken
Heb je tussen 2017 en 2020 mogelijk te veel belasting betaald in box 3, en geen bezwaar gemaakt? Het kabinet was niet van plan om box 3-compensatie toe te kennen aan niet-bezwaarmakers. Maar belangenorganisaties stelden dit besluit ter discussie. Met als gevolg: een groot aantal bezwaarschriften bij de Belastingdienst. Na overleg met de belangenorganisaties is de staatssecretaris nu een ‘massaal bezwaar plus’ gestart.
Box 3 sinds 2017 onrechtvaardig
Hoe zat het ook alweer? Op 24 december 2021 heeft de Hoge Raad in het ‘Kerst-arrest’ geoordeeld dat de vermogensrendementsheffing in box 3, zoals die gold sinds 2017, in strijd is met het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM).
De reden? Je kan door het forfaitaire stelsel geconfronteerd zijn met een heffing waarbij wordt uitgegaan van een voordeel uit sparen en beleggen dat hoger is dan het werkelijk behaalde rendement.
Massaal bezwaar box 3
De bezwaarschriften die belastingplichtigen in de periode 2017 tot en met 2020 indienden tegen de heffing in box 3, zijn aangewezen als ‘massaal bezwaar’. De afwikkeling van al deze bezwaren werd gekoppeld aan het oordeel van de Hoge Raad over één representatieve zaak.
Dit oordeel volgde op 24 december 2021 in het 'Kerstarrest’. Op 4 februari 2022 werd vervolgens het ‘massaal bezwaar’ door de Belastingdienst gegrond verklaard. Iedereen die vanaf 2017 tot 2020 terecht bezwaar maakte, ontvangt compensatie.
Deze bezwaarmakers konden een herrekening doen op basis van de forfaitaire spaarvariant. Als dat tot een lagere belasting leidt dan de berekening in het ‘gewraakte’ oude systeem, worden zij daarvoor gecompenseerd. Als de bezwaarmakers het vervolgens niet eens zijn met die beslissing, kunnen zij bij de inspecteur een verzoek om (verdere) vermindering van hun aanslag indienen.
Rechtsherstel box 3 voor niet-bezwaarmakers
De vraag rees vervolgens of ook de niet-bezwaarmakers gecompenseerd moesten worden. Ook hier was het oordeel van de Hoge Raad gewenst. En dat oordeel volgde al snel. De Hoge Raad concludeerde op 20 mei 2022: 'er bestaat geen juridische verplichting om niet-bezwaarmakers rechtsherstel te bieden'.
Alleen politiek kon nog besloten worden om tóch rechtsherstel aan niet-bewaarmakers te bieden. Het kabinet zag daar met Prinsjesdag 2022 om budgettaire redenen vanaf.
Massaal bezwaar plus voor niet-bezwaarmakers
Het kabinet voorzag dat deze beslissing tot verminderd vertrouwen in de overheid en veel reactie bij de Belastingdienst kon leiden. Het kabinet hield er rekening mee dat dit ook een toename van (massaal) bezwaarprocedures kon betekenen. Dit bleek inderdaad het geval. En wel zodanig veel dat de Belastingdienst te weinig capaciteit had om de verzoeken te behandelen.
De staatssecretaris heeft daarom overlegd met de Bond voor Belastingbetalers, de koepelorganisaties voor belastingadviseurs en de Consumentenbond om afspraken te maken over de juridische procedures door of namens niet-bezwaarmakers. Het doel is om de belastingplichtigen, gemachtigden, de rechtspraak en de Belastingdienst op deze manier zo min mogelijk te belasten.
Inmiddels heeft de overheid een procedure ‘massaal bezwaar plus’ ingericht. Hiervoor selecteert de staatssecretaris samen met de belangenorganisaties zaken die voorgelegd worden aan de Hoge Raad.
Stelt de Hoge Raad de belastingplichtigen in deze zaken in het gelijk? Dan is toegezegd dat alle niet-bezwaarmakers met box-3 inkomen over de jaren 2017-2020 compensatie kunnen krijgen. Als je zelf geen of te laat bewaar hebt gemaakt, hoef je daarom voor nu als niet-bezwaarmaker geen verzoek in te dienen.
Hoe verloopt het massaal bezwaar plus-proces?
- Er wordt een zaak (of een aantal zaken) geselecteerd en aan de belastingrechter voorgelegd.
- Niet-bezwaarmakers hoeven niet alsnog bezwaar te maken.
- Na afloop van de procedure worden alle andere verzoeken met één collectieve beslissing afgedaan.
- Uitgangspunt voor de zaken die zijn geselecteerd, is de vraag of niet-bezwaarmakers toch in aanmerking moeten komen voor rechtsherstel op gronden die niet (expliciet) aan de orde zijn geweest in het eerdergenoemde arrest van 20 mei 2022.
