De pensioenpuzzel: begin op tijd en voorkom keuzestress

Ybo van den Berg (61) wil het liefst op zijn 63^e verjaardag stoppen met werken. Hij is bij een reorganisatie in 2014 ontslagen. Na zijn ontslag is hij bij een klein administratiekantoor aan de slag gegaan. Zijn oude werkgever kende weliswaar een goede pensioenregeling, maar door zijn echtscheiding in 2005 kreeg hij al snel te maken met een pensioengat. Zijn huidige werkgever kent geen pensioenregeling. In plaats daarvan krijgt hij een hoger salaris en moet hij zijn pensioen zelf regelen. Dat doet hij in de vorm van lijfrente via banksparen. Daarnaast heeft hij versneld afgelost op zijn hypotheek.

Van den Berg werkt nu nog vier dagen in de week. Zijn salaris is € 4.000 netto per maand. Hij houdt maandelijks € 500 over en heeft een effectenportefeuille opgebouwd van zo’n € 80.000. Daarnaast heeft hij een spaarpot voor onvoorziene uitgaven. Hij verwacht dat hij zijn uitgaven na het stoppen met werken wel wat kan verlagen. Van den Berg woont samen. Zijn partner heeft zelf een goed inkomen en bouwt voldoende pensioen op.

In de loop der jaren is de datum waarop we met pensioen mogen gaan, opgeschoven. Als u op MijnPensioenoverzicht.nl kijkt, dan zie je daarom hoogstwaarschijnlijk meerdere pensioendata. Je AOW-datum kan daar nog eens van afwijken.

Voor Van dan Berg, voor wie per 2014 de pensioenopbouw is gestopt, geldt zijn 65e verjaardag als datum waarop zijn pensioen ingaat. Zijn AOW gaat drie maanden na zijn 67e verjaardag in. Als zijn AOW is ingegaan, is zijn netto maandinkomen € 3.500. Dat is gelijk aan 87,5% van zijn huidige netto maandinkomen. Dat vindt Van den Berg een prettig vooruitzicht.

Als je eerder wil stoppen met werken, valt het salaris weg. Bovendien stopt de opbouw van uw pensioen. Ter overbrugging kunt je je pensioeningangsdatum naar voren halen. Dit betekent wel een lagere pensioenuitkering, omdat met de bestaande pot langer moet worden gedaan.

Ybo van den Berg loopt in de periode tussen zijn gewenste ingangsdatum van zijn pensioen (zijn 63e verjaardag) en de ingangsdatum van zijn AOW tegen een tekort aan. Niet alleen krijgt hij nog geen AOW, het belastingtarief over zijn inkomen is ook een stuk hoger dan daarna. De lijfrente-uitkeringen kunnen het tekort niet opvangen. Zijn netto-inkomen blijft steken op € 2.000. Opties als fors snoeien in de uitgaven of in deeltijd werken, spreken hem niet aan. Wat kan hij doen?

1: Meer ouderdomspensioen en minder partnerpensioen (of andersom)

Misschien heb je geen partner of heeft je partner zelf voldoende inkomen. Je kunt dan het partnerpensioen verlagen en je ouderdomspensioen verhogen. Andersom kan ook. Misschien is er door een scheiding onvoldoende partnerpensioen voor je huidige partner opgebouwd en heeft deze zelf ook weinig inkomen. Je kunt er dan voor kiezen om je ouderdomspensioen te verlagen ten gunste van het partnerpensioen.

De partner van Ybo heeft zelf voldoende inkomen. Ze besluiten samen dat het partnerpensioen kan worden omgeruild voor meer ouderdomspensioen. Voor Ybo betekent dit een stijging van zijn ouderdomspensioen met zo’n € 175 euro netto per maand. Dat alleen zet helaas nog onvoldoende zoden aan de dijk.

2: Pensioen verhogen met het gemis aan AOW

Als je zoals Ybo de eerste periode van je pensionering geen AOW krijgt, kun je dit opvangen door het pensioen te verhogen totdat je AOW krijgt. Omdat je een deel van je pensioenkapitaal inzet als AOW-overbrugging, krijg je vanaf je AOW-leeftijd wel een lagere pensioenuitkering per maand.

Ybo besluit deze mogelijkheid maximaal te benutten. Zijn netto-inkomen (pensioen en lijfrente) per maand voordat zijn AOW is ingegaan, komt dan uit op € 2.850. Dat is circa 70% van zijn huidige netto-inkomen per maand. De pensioenuitkering na zijn AOW-leeftijd valt hierdoor in principe wel lager uit. Maar door de combinatie met het ruilen van partnerpensioen voor ouderdomspensioen, komt zijn maandelijks netto-inkomen nadat zijn AOW ingegaan toch nog op zo’n € 3.100. Dan bedenkt hij zich dat hij in het begin van zijn pensionering wil reizen en dus meer zal uitgeven.

3: De eerste jaren een hogeren pensioenuitkering dan de jaren erna (of andersom)

Misschien heb je de eerste jaren liever een wat hoger inkomen omdat je je hypotheek nog niet helemaal heeft afgelost of omdat je verwacht dure reizen te gaan maken. Als je pensioen ingaat, kun je ervoor kiezen de uitkeringen in hoogte te laten verschillen. Andersom kan trouwens ook: de eerst jaren een lagere uitkering dan de jaren daarna. Daarbij mag in de lage periode, je pensioen niet lager zijn dan 75% van je pensioen in de hoge periode.

Ybo wil ook van deze mogelijkheid gebruik maken en kiest voor een hogere pensioenuitkering tot zijn AOW-leeftijd. Dit resulteert in een netto-inkomen (pensioen en lijfrente) tot zijn AOW van € 3.150. Het netto-inkomen na AOW komt dan uit op circa € 3.050.

4: Bedrag ineens

Van den Berg heeft zijn pensioenplan nu in grote lijnen klaar. Een half jaar voordat hij met pensioen gaat, kan hij bij zijn pensioenuitvoerder zijn definitieve keuzes doorgeven. Er is dan mogelijk nog een keuze bij gekomen. Het kabinet heeft namelijk een wetsvoorstel in gediend waardoor je 10% van je pensioenkapitaal ineens kunt opnemen. Het eenmalig ontvangen van een hoger bedrag klinkt misschien aantrekkelijk, maar er kunnen flink wat financiele haken en ogen aan zitten. Daarover in een volgende blog later meer.

In de tabel hieronder is op basis van jaarbedragen, het verschil in inkomen voor en na pensionering op 63-jarige leeftijd van Ybo weergegeven.

Eerder met pensioen willen, betekent op tijd beginnen met extra sparen, nu minder uitgeven of straks genoegen nemen met een lager inkomen.

Het zetten van de juiste stappen begint met het in kaart brengen van een paar grote puzzelstukken:

• Je gewenste pensioendatum
• Het aanwezige inkomen
• De verwachte uitgaven

Heb je dit op tijd voor jezelf op een rij? Dan begint de invulling en zo nodig, het tijdig bijsturen. Zo kun je bijvoorbeeld via lijfrente, fiscaal vriendelijk bouwen aan extra pensioen. De mogelijkheden zijn onlangs fors verruimd.

Voor het bij je werkgever opgebouwde pensioen, vind je op de site van je pensioenuitvoerder(s) vaak handige rekentools, waarmee je de noodzakelijke rekensommen kunt maken. Door slim gebruik te maken van je keuzemogelijkheden, kan er misschien wel meer dan je denkt. Tegelijkertijd staan de ontwikkelingen niet stil. Zo zal de invoering van de nieuwe pensioenwet gevolgen hebben voor de hoogte van de pensioenuitkeringen. En let op: een verandering van inkomen kan gevolgen hebben voor belastingen en toeslagen. Een goede adviseur verdient zich snel terug.

• 'Pensioen aanvullen met lijfrente: wat kun je zelf doen?'
• 'Pensioen aanvullen met pensioensparen of hypotheek aflossen?'
• 'Pensioen in zicht: wilt je doorwerken na jouw pensioen?'
• 'Eerder met pensioen of minder werken: hoe bouwt je pensioen op?'