Geen verrassingen in de op Prinsjesdag gepresenteerde ‘beleidsarme’ begroting
Vandaag presenteerde het kabinet-Schoof I, dat na het vertrek van de PVV en het NSC nu alleen nog bestaat uit de VVD en de BBB, zijn begroting voor 2026. Deze begroting bevatte weinig verrassingen. Hier zijn verschillende redenen voor.
Ten eerste ging het om een ‘beleidsarme’ begroting, omdat het parlement hier vanwege de demissionaire status van het kabinet en de aanstaande verkiezingen op hamerde. Ook waren de meeste maatregelen net als in andere jaren al uitgelekt. Twee maatregelen sprongen in het oog. Net als vorig jaar wil de regering de koopkracht ondersteunen door de tijdelijke verlaging van de brandstofaccijnzen met nog een jaar te verlengen. Daarnaast steunt de regering de strategisch belangrijke Nederlandse hightechindustrie waartoe ook ASML behoort
Andere, minder grote maatregelen werden genomen op het gebied van openbaar vervoer, gevangenissen en het terugdringen van stikstofuitstoot. Meest cruciaal zijn de onderwerpen die in deze begroting ontbreken: de tijdens de Navo-top in Den Haag toegezegde verhoging van de defensie-uitgaven en een omvattende beleidsagenda om de langetermijnproblemen zoals het woningtekort, de congestie op het elektriciteitsnet en het stikstofdossier op te lossen. Samen met andere grote thema’s zoals de hervorming van de arbeidsmarkt en het fiscale stelsel worden werden deze onderwerpen doorgeschoven naar het volgende kabinet, dat na de verkiezingen op 29 oktober moet worden gevormd
Economie is veerkrachtig, maar structurele problemen zetten steeds grotere rem op de activiteit
Prinsjesdag vindt plaats tegen de achtergrond van een veerkrachtige economie met zeer lage werkloosheid. Op korte termijn zal de groei van de Nederlandse economie vertragen door de Amerikaanse invoerheffingen, die de Nederlandse economie vooral indirect treffen via lagere groei bij belangrijke handelspartners.
Verder in de tijd, en in de loop van 2026, zal de bbp-groei toenemen. Dit komt doordat de reële inkomens stijgen, enerzijds door hoge loonstijgingen en lagere inflatie anderzijds vanwege de in de begroting voorgestelde koopkrachtmaatregelen. Verder geven de renteverlagingen van de Europese Centrale Bank steun aan de economie en profiteert Nederland van hogere groei bij de Oosterburen. De groei in Duitsland trekt aan doordat de Duitse overheidsuitgaven behoorlijk stijgen.
Het groeipotentieel van de Nederlandse economie wordt echter beperkt door verschillende knelpunten aan de aanbodzijde, zoals aanhoudende arbeidsmarktkrapte, congestie op het elektriciteitsnet, bindende stikstofnormen die (bouw)activiteiten beperken en andere factoren die de economie belemmeren en de concurrentiepositie schaden. Dit komt bovenop aankomende uitdagingen voor economie en maatschappij zoals de energietransitie, klimaatadaptatie en vergrijzing. Deze onderwerpen komen op het bordje te liggen van de aankomende regering.