Foodbedrijven blijven aantrekkelijk voor overname
De voedingsindustrie is omvangrijk en groeit ook de komende jaren stabiel, waardoor foodbedrijven aantrekkelijk zijn voor overnames. Consolidatie van afnemers, schaalvoordelen en toegang tot innovatieve producten zijn belangrijke drijfveren voor overnames. Hoge investeringen vragen daarentegen om kapitaalkrachtige kopers.
De voedingsindustrie beslaat anno 2025 bijna een kwart van de totale Nederlandse industriële productiewaarde. ABN AMRO verwacht voor de sector een volumestijging van 1,5 procent in 2025, gedreven door volumegroei in binnen- en buitenland. In 2026 en 2027 groeit de sector naar verwachting met respectievelijk 0,5 en 1 procent.
De binnenlandse vraag naar voeding en dranken steeg in 2025 door een toename in de koopkracht. Deze volumestijging was voornamelijk merkbaar in het supermarktkanaal. De vraag naar specifieke productgroepen zoals rundvlees, chocolade en koffie staat als gevolg van forse prijsstijgingen wel onder druk. Ook de uitvoer ontwikkelde zich positief, ondanks handelsbelemmeringen en concurrentie uit andere producerende landen. Voor volgend jaar verwacht ABN AMRO dat voedselinflatie, na jaren van hoge prijsstijgingen, normaliseert. De binnenlandse vraag wordt iets getemperd, net als de uitvoer, om in 2027 weer verder aan te trekken.
Hoge investeringen maken overdracht binnen familiebedrijven uitdagend
De voedingsindustrie is met een productiewaarde van 114 miljard euro omvangrijk. Daarnaast is de omzetgroei relatief stabiel, al wordt deze in West-Europa meer gedreven door prijsstijgingen dan door volumegroei. Want de markt voor voeding is verzadigd, concurrentie is hevig en marges staan onder druk. Afnemers van foodbedrijven zoeken daarom naar schaal en worden steeds groter. Ook de kapitaalintensiteit van foodbedrijven is hoog en neemt door de groeiende behoefte aan automatisering en robotisering verder toe. Een zekere schaal en veel kapitaal zijn vereisten om kostenverlagingen en investeringen mogelijk te maken en daarmee relevantie te behouden.
Dit bemoeilijkt bedrijfsopvolging binnen kleinere familiebedrijven. Wanneer een bedrijf toch in de familie blijft, zijn er diverse regelingen om de overdracht mogelijk te maken. De Doorschuifregeling (DSR) en Bedrijfsopvolgingsregeling (BOR) worden vaak aangewend. Daarnaast wordt er vaak gewerkt met een achtergestelde lening tussen ondernemer en opvolger. Familiestatuten kunnen uitkomst bieden bij het maken van afspraken binnen de familie omtrent het familiebedrijf. Een Stichting Administratie Kantoor (STAK) kan helpen bij het scheiden van zeggenschap enerzijds en winstdeling anderzijds.
Mkb-bedrijven zijn ook interessant als overnamekandidaat
Strategische kopers kunnen vaak wel investeren en groei faciliteren. Bij ongeveer twee derde van alle 370 fusies en overnames per jaar in de voedingsindustrie in Noordwest-Europa die Mergermarket sinds 2021 heeft geteld, was een strategische koper betrokken. Bij het resterende deel was ook Private Equity onderdeel van de transactie. Een kwart van de overnamedoelen behoorde tot het midden- en kleinbedrijf (mkb), bedrijven met een omzet kleiner dan 50 miljoen euro per jaar.
Overnametrajecten leggen veel druk op het management
De overdracht van een onderneming is een complex proces en omvat meerdere fases. Eerst wordt een zogeheten informatiememorandum samengesteld en worden potentiële kopers benaderd, waarna het boekenonderzoek volgt en bij succes de koopovereenkomst wordt gesloten. Naast schaalvoordelen kan toegang tot bepaalde klanten, innovatie of uitbreiding van het assortiment een belangrijke motivatie zijn. Een buy-and-build strategie, waarbij een bedrijf wordt gekocht en vervolgens bijpassende acquisities worden gedaan, wordt dikwijls met Private Equity gevolgd. Zo werd Group of Butchers in het afgelopen decennium uitgebouwd met gespecialiseerde vleeswarenbedrijven en deed Signature Foods hetzelfde in salades en convenience.
Bij het overnameproces worden meerdere adviseurs aangesloten. Dit traject legt vaak een hoge druk op het management. Met name bij kleinere bedrijven en startups ontbreekt vaak gedetailleerde informatie over bijvoorbeeld contributiemarge-, prijs- en volumeontwikkelingen per product en per productielocatie. Daarnaast is er vaak een verschil tussen de verwachte waarde van de verkoper en de waarde die kopers bereid zijn te betalen. Marktgroei, financiële prestaties, concurrentiepositie en risicoprojecties spelen een belangrijke rol in die waardering. Tot slot spelen emotionele en culturele factoren een belangrijke rol, vooral bij familiebedrijven. Voor de ondernemer kan het verkoopproces mentaal zwaar zijn, zeker als deze na verkoop onder bewind van een andere persoon moeten werken. Zeker buitenlandse kopers kunnen er een andere cultuur op nahouden, wat het proces complexer maakt.
Een goede voorbereiding is het halve werk
Maar voor het overnametraject gestart kan worden, is het goed positioneren van een bedrijf cruciaal voor een succesvolle overname en voor het aantrekken van de juiste kopers. Zit bijvoorbeeld de waarde in de schaalbaarheid van private label productie of juist in de kracht van het merk? En in welke groeifase bevindt de onderneming zich? In de startup-, scale-up- of mature-fase? En hoe gedegen is het businessplan en financiële model onderbouwd?
Ook al is het moment van verkopen nog ver weg, is dit alles iets om vandaag al mee te beginnen. Zo kan een programma voor ondersteuning helpen om de toekomstig ondernemer goed voor te bereiden. Soms wordt een tijdelijke CEO aangesteld.
Maar voor het overnametraject gestart kan worden, is het goed positioneren van een bedrijf cruciaal voor een succesvolle overname en voor het aantrekken van de juiste kopers. Zit bijvoorbeeld de waarde in de schaalbaarheid van private label productie of juist in de kracht van het merk? En in welke groeifase bevindt de onderneming zich? In de startup-, scale-up- of mature-fase? En hoe gedegen is het businessplan en financiële model onderbouwd? Ook al is het moment van verkopen nog ver weg, is dit alles iets om vandaag al mee te beginnen. Zo kan een programma voor ondersteuning helpen om de toekomstig ondernemer goed voor te bereiden. Soms wordt een tijdelijke CEO aangesteld.
Een stapje voor met onze sectorexpertise
Voor elke ondernemer is het belangrijk om te weten wat er nu speelt, maar vooral wat er komen gaat. Baseer beslissingen op de ontwikkelingen en trends in de sector. Onze sectorexperts weten wat er speelt. Zie waar de kansen liggen. Nét dat stapje voor.
Lees verder in de foodsector
De Nederlandse foodsector is koploper op het gebied van efficiency en export. Robotisering, digitalisering en duurzaamheid zijn belangrijke thema’s waarop ondernemers zich onderscheiden ten opzichte van veel internationale concurrenten.
