Internationale ketens vergroten onvoorspelbaarheid in voedingsindustrie
Volumegroei is in 2025 weer terug in de voedingsindustrie, gedreven door vraag in binnen- en buitenland. Volatiliteit op grondstofmarkten en verstoringen in de zeevaart als gevolg van Amerikaanse importheffingen veroorzaken onvoorspelbaarheid in voor de voedingsindustrie belangrijke internationale leveringsketens.
De voedingsindustrie is met een productiewaarde van ruim 114 miljard euro goed voor bijna een vijfde van de totale Nederlandse industriële productiewaarde, aldus brancheorganisatie FNLI. ABN AMRO verwacht voor de sector een volumestijging van 1 procent in 2025 en nulgroei in 2026.
De groeiverwachting van de Nederlandse economie voor 2025 is verlaagd naar 1,2 procent. Het consumentenvertrouwen is zwak en dalend en consumentenbestedingen zijn lager dan verwacht. De arbeidsmarkt blijft krap en ook in 2025 zetten loonstijgingen door.
De consumptie van voedingsmiddelen, dranken en tabak nam in het eerste kwartaal toe. Supermarktdata van Circana tonen tot en met april een volumegroei in voeding en dranken van 1,1 procent ten opzichte van dezelfde periode in 2024. De verwachting is dat deze volumegroei, gedreven door groei in de categorieën onbewerkte groente en vers brood dit jaar aanhoudt. Ook in het buitenshuiskanaal groeit het volume licht, evenals de export. Prijsstijgingen zijn nog aan de orde van de dag. Tot en met april 2025 zijn de prijzen van voedingsmiddelen met 3,5 procent en van alcoholvrije dranken met 8,8 procent gestegen. De prijsstijging van alcoholhoudende dranken was met 1,8 procent beperkt.
In de recente Conjunctuur Enquête Nederland (COEN) hebben ondernemers in de voedingsindustrie in april van dit jaar een positievere kijk op omzet- en winstverwachting dan een paar maanden eerder. De helft van de ondernemers die dranken produceert, geeft nog altijd onvoldoende vraag aan als een belangrijke belemmering.
De voorgenomen vereenvoudiging van de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) en Corporate Sustainability Due Diligence Directive (CSDDD) zorgt op korte termijn voor veel bedrijven in de sector voor verlichting van werkdruk. Verduurzaming blijft echter een belangrijke thema, bijvoorbeeld om aan de Kaderrichtlijn Water te voldoen, die vanaf 2027 wordt gehandhaafd. Maar ook blijft verduurzaming op de agenda omdat afnemers en de maatschappij dit van producenten verwachten. Daarnaast wordt in de dagelijkse bedrijfsvoering klimaatverandering steeds meer voelbaar. Zo leiden mislukte oogsten tot meer volatiliteit op markten van bijvoorbeeld cacao, groente en koffie. Producenten moeten hier grip op krijgen om hun leveringsbetrouwbaarheid veilig te stellen. Omdat veel grondstoffen in dollars worden aangekocht zorgt een schommelende wisselkoers ook voor onvoorspelbaarheid van de kosten.
De export naar de VS concentreert zich in enkele productgroepen
Jaarlijks exporteert de Nederlandse dranken- en voedingsmiddelenindustrie ruim 2,3 miljard euro naar de Verenigde Staten (VS). Omgerekend is dit circa 3 procent van de totale export. Nederland exporteert met name alcoholische dranken, vis, schaal- & weekdieren, groente & fruit, kaas en chocolade naar de VS. ABN AMRO maakte eerder dit jaar een analyse van de van importheffingen. Daaruit blijkt dat de export naar de VS bij een tarief van 10 procent met 23 procent kan dalen. Individuele bedrijven met veel export richting de VS en minder mogelijkheid om producten naar andere markten te verschepen kunnen hard worden geraakt. Voedingsbedrijven met langlopende relaties zeggen de pijn onderling te kunnen verdelen, handelaren kiezen sneller voor het stopzetten van handel. Een deel van de bedrijven wordt vooralsnog beschermd door contractuele afspraken waarin hun afzetprijzen zijn vastgelegd.
Invoertarieven dreigen opnieuw voor specifieke producten
De Europese Unie (EU) heeft aangekondigd dat eerder opgeschorte tegenmaatregelen naar aanleiding van Amerikaanse importtarieven uit 2018 weer van stal worden gehaald als onderdeel van een mogelijke tegenreactie. Dit betreft strategisch gekozen producten, waaronder mais, rijst, cranberries en cranberrysap, whiskey (bourbon), sinaasappelsap en gedroogde bonen. In 2024 passeerde zo’n 2,1 miljard aan voedingsmiddelen en dranken afkomstig uit de VS de Nederlandse grens. Met name groente, fruit en noten en alcoholische dranken vertegenwoordigen een grote waarde waarvoor mogelijke tegenmaatregelen gelden.
Zo’n 8 procent van het geïmporteerde rundvlees uit de VS blijft vooralsnog vrij van importtarieven. De invoer van het rundvlees gaat onder strikte voorwaarden binnen een vastgesteld quotum waarvoor geen tarieven gelden. Bedrijven in de VS hebben moeite om dit quotum volledig te benutten omdat de EU strenge regelgeving hanteert, waaronder het verbod van groeihormonen en de Europese ontbossingsverordening EUDR. Vooruitlopend op eventuele tegenmaatregelen zijn sommige partijen voorzichtig met het plaatsen van grote orders, terwijl andere partijen grote voorraden van met name houdbare producten aanleggen.
Meer informatie
Lees alle feiten en ontwikkelingen in het rapport 'Nederlandse sectoren sterk afhankelijk van Verenigde Staten'.
Een stapje voor met onze sectorexpertise
Voor elke ondernemer is het belangrijk om te weten wat er nu speelt, maar vooral wat er komen gaat. Baseer beslissingen op de ontwikkelingen en trends in de sector. Onze sectorexperts weten wat er speelt. Zie waar de kansen liggen. Nét dat stapje voor.
Bekijk de prognoses van alle sectoren
Lees verder in de foodsector
De Nederlandse foodsector is koploper op het gebied van arbeidsproductiviteit en innovatie. Robotisering, digitalisering en duurzaamheid zijn belangrijke thema’s waarop ondernemers zich onderscheiden ten opzichte van veel internationale concurrenten.
