Stevige concurrentie noodzaakt retailers tot consolidatie
Terwijl het consumentenvertrouwen aantrekt, blijft de druk op de retailers hoog door stijgende kosten, concurrentie online en een snel veranderende klantreis. Tegelijkertijd vergrijst de sector in hoog tempo: veel ondernemers willen binnen tien jaar stoppen, maar hebben nog geen opvolging geregeld.
Voor 2026 en 2027 verwacht ABN AMRO opnieuw groei van de consumptie van respectievelijk 1 procent en 1,2 procent. Het herstel van de binnenlandse vraag wordt gedragen door een stijgende koopkracht en een verbeterd consumentenvertrouwen. In november nam het vertrouwen toe van -27 naar -21, de grootste stijging in ruim vier jaar. Ook het sentiment rondom grotere aankopen verbetert licht. Toch blijft het bestedingsgedrag voorzichtig, zoals blijkt uit de hoge spaarquote; consumenten kiezen eerder voor sparen dan consumeren. Prijsperceptie speelt hierin een rol: boodschappen zoals vlees, koffie en chocolade zijn flink in prijs gestegen, waardoor het gevoel aanhoudt dat consumeren in zijn algemeen kostbaar is. Onze sectorramingen voor de brede retail – detailhandel, groothandel non-food en autohandel en -reparatie – zijn voor 2026 opwaarts bijgesteld van een 0,5 naar 1 procent volumegroei, gevolgd door 1,5 procent in 2027.
Fysieke winkels onder druk
Tegen deze achtergrond blijven de structurele uitdagingen voor retailers hardnekkig. Personeelstekorten en oplopende kosten drukken op de continuïteit, terwijl de concurrentiedruk toeneemt door de dominantie van onlineplatforms als Bol, Coolblue en Amazon en ultra goedkope platforms als Shein en Temu. De structurele prijsdruk die zij veroorzaken, maakt het moeilijk voor fysieke winkels om onderscheidend en rendabel te blijven. Online winkelen groeit door, en ontwikkelt zich steeds meer tot een hybride vorm waarbij fysieke winkels worden ingezet voor advies, onmiddellijke productbeschikbaarheid, efficiëntere retourafhandeling en het creëren van merkbeleving. De klantreis wordt daarmee complexer en vraagt om investeringen in technologie, data-analyse en integratie van het onlinekanaal.
Om binnen deze dynamiek concurrerend te blijven, zijn schaalvoordelen en innovatie noodzakelijk. Detailhandelaren moeten investeren in digitalisering en kunstmatige intelligentie om efficiënter te werken en beter inzicht te krijgen in klantgedrag. Deze investeringsbehoefte legt vooral druk op kleinere ondernemingen, die in toenemende mate kiezen voor aansluiting bij franchiseformules of worden overgenomen door grotere ketens.
Elektrificatie noodzaakt automotive tot vernieuwing
In de autohandel en -reparatie, spelen vergelijkbare vraagstukken, zoals personeelstekorten en hoge kosten. Daarnaast is het businessmodel aan het verschuiven. Aftersales is de grote motor van de sector maar dat veranderd op termijn door een meer elektrisch wagenpark. De omslag naar elektrificatie vraagt om andere vaardigheden van monteurs en investeringen in technologie. De kapitaalintensiteit is daarnaast hoog door investeringen in panden, apparatuur en voorraad. Net als in de detailhandel is schaalvergroting belangrijk voor meer investeringskracht en om interessant te blijven voor werknemers; veel kleine en middelgrote autohandelaren en garages worden overgenomen door dealerholdings.
Stille opvolgingsgolf?
Tegen deze achtergrond is vergrijzing een ander structureel thema: momenteel is in de detailhandel bijna een op de tien ondernemers (in bedrijven met minimaal twee werkzame personen) 65 jaar of ouder, zo blijkt uit data van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Dat komt neer op bijna 9.000 ondernemers; voor de autohandel en -reparatie is dit ruim 12 procent en ongeveer 2.500 ondernemers. Uit onze enquête uitgevoerd door Ipsos I&O in opdracht van ABN AMRO blijkt dat bijna 65 procent van de retailers binnen tien jaar wil stoppen met hun bedrijf. Van deze groep is ruim een kwart nog niet gestart met opvolgingsplannen en een aanzienlijk deel (17 procent) is wel bezig met de opvolging, maar heeft nog niemand gevonden.
Binnen de verschillende opvolgingsvormen is het beeld divers, zo blijkt uit de Ipsos-enquête. Overdracht binnen de familie komt nog steeds veel voor. Van de ondernemers die binnen tien jaar willen stoppen zegt 17 procent het bedrijf binnen de familie te willen overdragen. Overdracht aan derde partijen is ook een relevante optie. Zo geeft ruim 7 procent aan het bedrijf te willen overdragen aan een werknemer. Overdracht aan bijvoorbeeld de bedrijfsleider kan continuïteit van het bedrijf waarborgen wat belangrijk is voor behoud van klantrelaties. Dit percentage is in vergelijking met de andere sectoren relatief hoog. De verkoop aan ketens of franchisegevers komt in de retail sector veel voor vanwege de noodzaak tot schaalvergroting; 13 procent geeft aan een strategische overname te overwegen. Zo groeit herenmodezaak OFM niet alleen door nieuwe vestigingen te openen maar ook door overnames van bestaande winkels. Het gaat dan vaak om ondernemers van rond de 60 jaar die geen opvolger hebben, aldus CEO Arthur Feenstra.
Ook interessant is de relatief hoge score van ondernemers die zeggen hun bedrijf te willen beëindigen (15 procent). Redenen hiervoor kunnen zijn dat opvolging ontbreekt of het verdienperspectief onvoldoende is. Vooral in de retail non-food, waar marges dun zijn en kosten hoog, speelt dit laatste probleem. Jongere generaties kiezen minder vaak voor een traditionele winkelcarrière en richten hun aandacht eerder op digitale bedrijfsmodellen. Daarbij vormt de hoge investeringsbehoefte voor deze generaties een extra drempel, waardoor het moeilijk is om voldoende financiële middelen te verkrijgen.
Kansen voor succesvolle concepten
Tegelijkertijd kiezen grote succesvolle retailers voor private equity om groei te versnellen en expertise in huis te halen. Een voorbeeld is MyJewellery, dat een meerderheidsbelang verkocht aan private equity bedrijf Freshstream. Deze investering bracht niet alleen kapitaal, maar ook internationale kennis, strategische begeleiding en ervaren bestuurders binnen het bedrijf. Dit illustreert hoe externe investeerders een rol kunnen spelen in professionalisering, expansie en modernisering.
Investeren blijft essentieel
Investeren in digitalisering, omnichannelstrategie en data-analyse is essentieel voor retailondernemers om relevant te blijven in een markt waarin technologie steeds meer het verschil maakt. Sowieso is het verstandig om tijdig een opvolgingsplan te ontwikkelen, gezien de demografische ontwikkelingen en het dalende aantal interne opvolgers. Tot slot blijft onderscheidend vermogen een sleutel tot succes. Kleinere retailers kunnen zich juist profileren door specialisatie, lokale verankering en goede service, waardoor zij aantrekkelijk blijven voor klanten en ook in een markt die wordt gekenmerkt door consolidatie hun positie kunnen behouden.
Een stapje voor met onze sectorexpertise
Voor elke ondernemer is het belangrijk om te weten wat er nu speelt, maar vooral wat er komen gaat. Baseer beslissingen op de ontwikkelingen en trends in de sector. Onze sectorexperts weten wat er speelt. Zie waar de kansen liggen. Nét dat stapje voor.
Lees verder in de retailsector
De winkel van vandaag is meer dan alleen een voorraadkast. Het biedt klanten advies en inspiratie en is de plek om in contact te zijn met klanten. Door de Oekraïne crisis en forse inflatie is het consumentenvertrouwen sterk gedaald en dit beïnvloedt het consumentengedrag. Retailers kampen daarnaast met forse kostenstijgingen op het gebied van inkoop, huur, personeelskosten, covid herstelbetalingen en energie. De omstandigheden blijven ook na covid voor veel retailers uitdagend.
