Consolidatie in installatiebranche, maar zzp'er in algemene bouw blijft ongrijpbaar
In hun strijd tegen het personeelstekort zetten bouwbedrijven fusies en overnames in. De zo ontstane schaalvoordelen kunnen zorgen voor een hogere productiviteit, bijvoorbeeld in de installatiebranche. De groei van de sector wordt wel belemmerd door de beperkte vergunningverlening, onder andere door de stikstofproblematiek.
Naar verwachting blijft de groei voor de sector Bouw over 2025 steken op 1,5 procent. De grond- weg- en waterbouw en de installatiebranche zijn de snelst groeiende branches, onder meer vanwege uitbreiding van het elektriciteitsnet en verduurzaming van de bestaande bouw. In 2026 en 2027 kan de groei aantrekken naar 2,5 procent, mede dankzij sinds eind 2024 vergunde en gestarte bouwprojecten. De verwachting voor 2027 is nog wel onzeker omdat de budgetten van overheden voor onderhoud en aanleg van infrastructuur nog niet vast staan.
Ondanks de lagere bouwproductie in 2023 en 2024 en de beperkte groei in 2025, is het personeelstekort nog altijd nijpend. Ook de concurrentie om arbeidsmigranten neemt toe, mede door groei van de Poolse economie. De komende jaren kan het nog lastiger worden om arbeidsmigranten aan te trekken als gevolg van de Duitse plannen voor omvangrijke investeringen in infrastructuur, al is het de vraag hoe snel de Duitsers deze projecten daadwerkelijk starten.
Consolidatie in installatiebranche
Hoewel de bouwsector nauwelijks is gegroeid en de lange rente nog steeds vrij hoog is, zit het aantal fusies en overnames na een kortstondige dip in 2023 sinds 2024 weer sterk in de lift. Zo is in de installatiebranche een sterke consolidatieslag gaande. De kopende partijen willen schaalvoordelen realiseren doordat ze na een overname een breder pakket van diensten en expertises kunnen aanbieden, zoals de installatie en onderhoud van elektra, airconditioning en warmtepompen. Vooral in de utiliteitsmarkt kan dat interessant zijn vanwege de daar gebruikelijke langjarige onderhoudscontracten. Door middel van overnames kopen installatiebedrijven in feite het personeel met de juiste kennis en vaardigheden.
Maar in een groot deel van de sector zijn die zo gewilde medewerkers tamelijk ongrijpbaar. In de algemene bouw (waaronder de aannemerij) is maar liefst ruim de helft (52 procent) van de werkenden zelfstandige. In andere branches zijn de arbeidsrelaties meer structureel. In de grond- weg- en waterbouw wordt 81 procent van de werkgelegenheid ingevuld door vaste werknemers, en slechts 19 procent door zelfstandigen onder wie zzp’ers. In de gespecialiseerde bouw, waaronder de installatiebranche valt, leveren vaste werknemers 62 procent van de benodigde arbeid. Naast zzp’ers spelen bedrijven met twee medewerkers momenteel in opkomst.
Overnemen aannemerij lastig
De woning- en utiliteitsbouw wordt gedomineerd door ondernemingen die puur projectmatig werken en per project zelfstandige specialisten of gespecialiseerde onderaannemers inschakelen, die vaak voor verschillende opdrachtgevers werkzaam zijn. Dat maakt het overnemen van bijvoorbeeld een kleine aannemerij met als doel over meer medewerkers te kunnen beschikken lastig. Dergelijke ondernemingen zijn immers grotendeels afhankelijk van extern ingehuurde vakkrachten. Uit onderzoek dat is uitgevoerd door Ipsos I&O in opdracht van ABN AMRO blijkt dat bijna twee derde (62 procent) van de ondernemers in de bouwsector en industrie binnen tien jaar de onderneming zou willen overdragen aan een nieuwe eigenaar. Drie op de tien van hen (30 procent) wil de onderneming overdragen aan een familielid, ook werknemers zijn vaak (9 procent) in beeld als mogelijke opvolger. Een behoorlijk groot deel van de ondernemers die binnen tien jaar willen overdragen, is echter nog niet met de opvolging bezig (35 procent).
Vooral middelgrote ondernemingen in de installatiebranche, waarvan het aantal als gevolg van overnames afneemt, zijn gewilde overnameprooien voor grotere branchegenoten. Maar voor kleine bedrijven in de algemene bouw lijkt de opvolgingskwestie om de hierboven aangegeven redenen lastig. Voor sommige ondernemers zal er weinig anders op zitten dan de onderneming voor hun pensioen maar te beëindigen. Dat is jammer voor de ondernemer, die er geen overnamesom aan overhoudt, maar ook voor de Nederlandse economie. De combinatie van het personeelstekort en het lage aantal fusies en overnames in de algemene bouw maakt het lastig om schaalvoordelen te realiseren en zo de productiviteit te verhogen. Ondernemingen die erin slagen werknemers aan zich te binden, of de juiste overnames te doen, kunnen profiteren. Maar voor een groot deel van de sector blijft het rondreizend zzp-circus ongrijpbaar.
Een stapje voor met onze sectorexpertise
Voor elke ondernemer is het belangrijk om te weten wat er nu speelt, maar vooral wat er komen gaat. Baseer beslissingen op de ontwikkelingen en trends in de sector. Onze sectorexperts weten wat er speelt. Zie waar de kansen liggen. Nét dat stapje voor.
Lees verder in de bouwsector
De Nederlandse bouwsector behoorde de afgelopen jaren tot een van de best presterende sectoren, ondanks verschillende uitdagingen waar de sector mee te maken heeft. Voorbeelden zijn het stikstof-dossier, de forse prijsverhogingen van energie en bouwmaterialen en ook de personeelstekorten. Gedreven door trends, innovaties en wet- en regelgeving groeit de relevantie van thema’s als duurzaamheid en milieu-impact en zoekt de sector zijn weg naar een nieuw evenwicht.
