De zorgsector wil met een forse loonsverhoging meer vast personeel aantrekken om het personeelstekort terug te dringen. De stijging van loonkosten zien zorginstellingen volgend jaar niet geheel terug in de tarieven die ze ontvangen. Toch blijven financiële problemen beperkt omdat meer zorg verleend kan worden, met minder inzet van dure externen.
De loongroei in de zorgsector gaat gelijk op met de gemiddelde loongroei in andere sectoren. Sinds 2015 is het loon van zorgpersoneel gemiddeld met 17,6 procent gestegen tegenover een stijging van 17 procent in de marktsector, blijkt uit cijfers van Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). In het onderwijs en de overheid stegen de lonen met 20 procent in deze periode wel harder.
Volgend jaar maakt zorgpersoneel waarschijnlijk wel een grotere loonsprong dan personeel in andere sectoren. Het Centraal Planbureau (CPB) verwacht in de marktsector een loonstijging van gemiddeld 5,4 procent in 2024, terwijl de afgesloten collectieve arbeidsovereenkomst (cao) van ziekenhuizen volgend jaar een stijging van 8 procent laat zien en die van Verpleeg- en Verzorgingshuizen en Thuiszorg (VVT) een stijging van 6,5 procent.
Deze loonstijging is hard nodig om meer zorgpersoneel aan te trekken. Het aantal openstaande vacatures in de zorg staat al een jaar lang op recordhoogte. Door de stijgende zorgvraag en de krappe arbeidsmarkt kampen zorginstellingen met een groot personeelstekort. Zorgaanbieders kunnen hun roosters nauwelijks rond krijgen waardoor bepaalde zorgverlening komt stil te liggen. Zo heeft het Amsterdamse ziekenhuis VUmc te weinig personeel om hun spoedeisende hulp ’s nachts open te houden. Ook andere ziekenhuizen waren genoodzaakt om hun spoedeisende hulp gedeeltelijk te sluiten, meldde de NOS.
Tarieven voor zorg blijven achter
De Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) bepaalt voor een deel van de zorgverlening welke tarieven zorginstellingen maximaal voor een behandeling mogen ontvangen. Maximumtarieven worden bepaald voor het grootste deel van behandelingen in de verpleging, verzorging, thuiszorg en de huisartsenzorg. Voor het grootste deel van de ziekenhuiszorg gelden geen maximumtarieven. Daar wordt een budget, dat de overheid op Prinsjesdag vaststelt, door zorgverzekeraars verdeeld over zorginstellingen. Deze partijen onderhandelen in het najaar over het tarief en de omvang van de zorgverlening voor het komende jaar.
De tarieven die de NZa hanteert en het budget vanuit de overheid worden jaarlijks geïndexeerd voor gestegen kosten van materiaal en personeel. Loon is veruit de grootste kostenpost voor zorginstellingen en daarom tellen de personele kosten voor twee derde mee in de indexatie. Opmerkelijk is dat de indexatie voor loonkosten, ook wel Overheidsbijdrage in de Arbeidskostenontwikkeling (OVA), wordt vastgesteld op basis van de verwachte contractloonontwikkeling in de markt. Omdat de loonontwikkeling in de markt volgend jaar naar verwachting achterblijft met 2,5 procentpunt op die van ziekenhuizen en met 1 procentpunt op die van verpleging en verzorging, stijgen de tarieven dus minder hard dan de werkelijke loonstijgingen van zorginstellingen. Ook als de lonen in de markt meer stijgen dan verwacht wordt dit verschil overigens niet met terugwerkende kracht verrekend in de tarieven.
Nu de tarieven niet volledig met de lonen meestijgen, verslechteren de financiële resultaten van zorginstellingen op korte termijn. Accountantsbureau EY gaf onlangs aan dat het rendement in 2022 is gehalveerd en het aantal verlieslatende zorgaanbieders verdubbeld is. Dit komt voornamelijk door het hoge ziekteverzuim en de hoge kosten voor inhuur van externen als gevolg van het personeelstekort. De daling in rendement zorgt ervoor dat zorgaanbieders minder kunnen investeren. Hierdoor kan de kwaliteit van zorg in Nederland achteruitgaan.
Rendement verbeterd op den duur
Begin dit jaar heeft het verzuim in de zorg gelukkig een daling ingezet. In het tweede kwartaal van 2023 was het verzuim in de zorg gemiddeld 0,5 procentpunt lager dan een jaar eerder en bij ziekenhuizen nam het zelfs met 0,7 procentpunt af. De verwachting is dat deze daling volgend jaar doorzet, al is het de vraag of het niveau van voor de coronacrisis bereikt kan worden omdat het langdurig ziekteverzuim wel is toegenomen. Tijdens de coronacrisis is meer zorgpersoneel langdurig uitgevallen met onder andere mentale klachten en long COVID.
De loonstijging helpt zorginstellingen om vast personeel aan te trekken en de uitstroom naar andere sectoren te beperken. Hierdoor kan meer zorg verleend worden, wat bijdraagt aan lagere wachtlijsten, hogere omzet en lagere kosten voor inhuur van externen. Zo verbetert ook het financiële resultaat van zorginstellingen op den duur, al zullen de voordelen komend jaar nog beperkt zichtbaar zijn.
Meer informatie
De zorgsector kreunt onder het hoge aandeel zzp’ers. Omdat werknemers moeilijk te vinden zijn, zijn zorginstellingen genoodzaakt om diensten te bemensen met personeel dat niet in loondienst is. Meestal zijn dit zzp’ers die via apps van zzp-bemiddelaars hun rooster samenstellen.
Lees verder in de sector Zorg
In de komende jaren verandert de sector om meer zorg te kunnen leveren met minder middelen. De vraag naar zorg neemt verder toe door vergrijzing terwijl nauwelijks meer zorgpersoneel aangetrokken kan worden. Innovatie en samenwerking maken het werk makkelijker en leuker, waardoor de zorgverlening houdbaar en van hoge kwaliteit blijft.
Ondernemen in onzekere tijden
Het zijn onzekere economische tijden voor ondernemers en consumenten. Zaken als de inflatie, de stikstofcrisis, de energieprijs en het personeelstekort houden veel mensen bezig. Gaan we een recessie tegemoet? Of blijft de economie groeien? Kom hierover meer te weten.
