"De bouwsector verduurzamen ís niet zo heel moeilijk"

De Duurzame 50 is een verzameling van duurzame initiatieven in de bouw en vastgoed. Deze lijst weerspiegelt wat er het afgelopen jaar is gebeurd op het gebied van duurzaamheid in de bouw- en vastgoedsector. Ieder jaar vraagt de vakjury zich af wat de belangrijkste vraagstukken en trends zijn en welke mensen daar het meest aan bijdragen. Dit jaar vielen Rosa Bos en Suze Gehem in de prijzen.

“Ik ben enorm trots en blij! Deze prijs zorgt natuurlijk voor meer publiciteit voor Natuurhuis, de nieuwe duurzame standaard voor rijtjeshuizen waarmee ik deze mooie prijs won. Precies wat we nodig hebben om aan zo veel mogelijk mensen en bedrijven te laten zien: de bouwsector verduurzamen ís niet zo heel moeilijk.”

“Het is ieder jaar natuurlijk spannend voor alle 50 genomineerden en ik had het niet verwacht. We zijn wel echt met hele gave dingen bezig! Zoals de verduurzaming van De Kleine Komedie, een woonzorgboerderij in Noord-Brabant en het KIT Royal Tropical Institute. Maar er gebeurt in de sector veel moois, bijvoorbeeld op biobased bouwen. Ik was ervan overtuigd dat Andy van den Dobbelsteen (TU Delft) ‘m dit jaar zou krijgen. Maar ik ben natuurlijk supertrots en vereerd! Ik zie het ook echt als een prijs voor een grote groep mensen om me heen. Omdat we samen die impact maken. Met ons team bij De Groene Grachten en natuurlijk met de 1.500 pandeigenaren die hun pand al verduurzaamden.”

Suze: “11,5 jaar geleden zijn we gestart met een fantastische missie: monumenten verduurzamen. Want: als het hier kan, dan kan het overal. De footprint van een gemiddeld monument is veel groter dan een rijtjeshuis. We begonnen met een rij van zes grachtenpanden aan de Nieuwe Prinsengracht in Amsterdam. Die zijn integraal verduurzaamd en er zijn hybride warmtepompen geplaatst. Inmiddels renoveren we monumenten ook aardgasvrij en energieneutraal. We werken in het hele land - en sinds dit jaar ook internationaal - aan de verduurzaming van musea, forten, buitenplaatsen, kerken, boerderijen, et cetera. De verduurzaming van maatschappelijk vastgoed is daarnaast in onze organisatie een belangrijk speerpunt. Heel veel mensen willen graag aan de slag, meer dan we kunnen helpen met ons groeiende team. We zoeken daarom sinds de start naar manieren om onze kennis breder in te zetten. Zo ontstond De Groene Menukaart, De Zelfscan en onze nieuwe Adviestool. Of je nu een kerk een andere bestemming wilt geven, een theater wilt verduurzamen of een jaren 30-woning energiezuinig wilt maken - met onze platforms kunnen eigenaren zelf aan de slag met onze kennis en tools.”

Suze: “Natuurlijk willen onze opdrachtgevers ook weten wat het kost. Het gaat er daarbij om dat je een optimale combi vindt van isolatiemaatregelen aan de ene kant, en een duurzame energieopwekker aan de andere kant. Je kijkt steeds opnieuw: wat wil de pandeigenaar, welke kansen liggen er in het pand, wat kan er technisch gezien, wat is het budget, welke mogelijkheden voor financiering zijn er? Er zijn veel verschillende oplossingen mogelijk, die moet je goed doorrekenen. Het KIT Royal Tropical Institute bijvoorbeeld, waar wij kantoor houden, is sinds dit jaar aardgasvrij. De warmtekoudeopslag en warmtepompen verdienen zich binnen 7-8 jaar terug. We merken dat pandeigenaren de urgentie voor verduurzamen steeds meer voelen en vaak sneller doorpakken in de uitvoering. Zo wilde het KIT in 2030 aardgasvrij zijn, maar behaalde dit doel al in 2023.”

Suze: “Een deel is maatwerk, maar je kunt standaardiseren via digitale tools. Wij willen pandeigenaren helpen om hun uitdagende pand te verduurzamen. Om dit makkelijker en efficiënter te maken, slaan we de kennis die we opdoen in projecten op in onze database, die voortdurend wordt bijgewerkt. Met de tools en software die we hebben ontwikkeld, hoef je niet steeds opnieuw het wiel uit te vinden. We hebben inmiddels ook hele mooie projecten lopen in België. Dit najaar rollen we ons platform uit in Spanje, Italië en Portugal, dankzij 1.5 miljoen euro cofinanciering van de Europese Unie. Als we het hebben over impact maken en schaal vergroten, is dit voor ons echt een kantelpunt.”

Rosa: “60% van de Nederlanders woont in een rijtjeshuis, deze woonvorm is voor veel mensen gewenst én bereikbaar. Daarom kan je een grote schaal maken en is de impact groot. Na mijn studie in Delft werkte ik bij de aannemerstak van Ballast Nedam, waarin ik zocht naar mogelijkheden om te verduurzamen. Toch kwam ik terecht bij projectontwikkeling: helemaal aan het begin van het bouwproces. Samen met een team van architecten, bouwfysische en constructieve adviseurs, een aannemer en projectontwikkelaar ontwierpen we daar ‘Natuurhuis’. Door gebruik te maken van prefab stropanelen kan Natuurhuis op grote schaal gebouwd worden. De woning is grotendeels gemaakt van natuurlijke materialen. Zo wordt er naast stro, een restproduct uit de agrarische sector, een heel scala aan andere biobased materialen toegepast. Daarmee slaat deze woning 40 ton CO2 op.”

Rosa: “Biobased bouwen lijkt nu financieel nog niet zo interessant. Als je een biobased woning taxeert, heb je nu nog geen instrumenten om de woning hoger te waarderen. Dus is het belangrijk om die waardering op een andere manier te vinden. Hoe mooi zou het zijn als er een verdienmodel gekoppeld kan worden aan biobased bouwen? De grootste kans hiervoor zijn CO2-credits. Steeds meer bedrijven moeten methodes vinden om hun uitstoot te compenseren. CO2-credits zijn hier een hele mooie manier voor. De ochtend van de uitreiking van de ABN AMRO Duurzame 50 lanceerde Ballast Nedam haar eerste Construction Stored Carbon Credits. Hiermee creëer je meerwaarde in het huis en wordt je businesscase aantrekkelijker. En belangrijker: dit kan zorgen voor een transitie van de complete bouwsector, die nu nog 11% van de wereldwijde CO₂-uitstoot voor zijn rekening neemt. Dankzij de Carbon Credits wordt de bouw- en vastgoedsector als het ware een ‘CO2-stofzuiger’.”

Rosa: “Natuurlijk, ik let op mijn eigen impact. Zo eet ik minder vlees, vlieg ik weinig en let ik op energieverbruik in mijn huis. Maar ik vind wel: in mijn werkveld kan ik meer verschil maken. Je wilt de persoon een beetje loskoppelen van het duurzaam bouwen. Ik wil voorkomen dat mensen gaan zeggen: ga jij eerst maar eens stoppen met vliegen voordat we dat extra budget voor die duurzame woningen vrijmaken. Het is niet alles of niets. En zakelijk, op grote schaal verduurzamen is toch iets anders dan individueel.”

Suze: “Ik ben juist van mening dat een duurzamere wereld start bij ieder individu. Je kan nú zelf aan de slag. Of we nu in ons eigen huis rondlopen of ergens aan het werk zijn, we zijn dezelfde persoon. En die persoon kan een verschil maken door duurzame(re) keuzes te maken. Hoe reis ik? Wat eet ik? Hoe ga ik op vakantie? Hoe woon ik? Mensen vragen mij vaak naar mijn eigen huis. Ons circulaire huis is gebouwd in CPO (Collectief Particulier Opdrachtgeverschap). Met prachtige groene daktuin, oude damwanden tegen de gevel, zonnepanelen, en natuurlijk aardgasvrij. Als je zelf al eens een daktuin hebt gemaakt, of een laadpaal hebt laten installeren, dan praat je er heel anders over in je werk, dan als je die ervaring niet hebt. Ik hoop dat ik in mijn lezingen en via ons werk mensen aanspreek in de breedste zin. Wubbo [Ockels, red.], met wie ik De Groene Grachten oprichtte, zei altijd: ‘Optimisme is een verantwoordelijkheid.’ Daar zit iets heel moois in: je kunt jezelf wapenen met optimisme in tijden waarin verduurzamen urgenter is dan ooit. Als je steeds een stap zet in de goede richting, dan kom je een heel eind.”