Je eenmanszaak stoppen of overdragen: bekijk de gevolgen

Als zelfstandig ondernemer betaal je jaarlijks inkomstenbelasting over de winst die je met je onderneming behaalt. Als je je onderneming overdraagt, moet je ook belasting betalen over de (stakings)winst die je hebt behaald. Denk hierbij aan de gerealiseerde stille reserves (de meerwaarden) en de goodwill (de winstpotentie).

Bovendien vallen bij het overdragen van de onderneming mogelijk ook eerder gevormde fiscale reserves vrij zoals de oudedagsreserve en de herinvesteringsreserve. Ook daarover moet je belasting betalen. Verkoop  je bedrijfsmiddelen waarvoor je in de 5 jaar daarvoor investeringsaftrek hebt gekregen? Dan moet je mogelijk een deel terugbetalen. Dit geldt ook als je deze bedrijfsmiddelen privé gebruikt of de opbrengst van de verkoop naar je privévermogen overbrengt.

De belastingheffing die je door de verkoop bent verschuldigd, kun je in een aantal gevallen (deels) voorkomen of uitstellen (cijfers: 2025):

• Heb je verrekenbare verliezen uit de 3 voorafgaande jaren of uit het jaar van verkoop zelf? Dan kun je dieverrekenen met de winstdie je bij verkoop behaalt.
• Je kunt een stakingsaftrek van € 3.630 op de winst in mindering brengen.
• Op de winst is ook de mkb-winstvrijstelling van toepassing. Deze vrijstelling is 12,7 % van de winst, nadat je deze hebt verminderd met de ondernemersaftrek. De stakingsaftrek valt ook onder de ondernemersaftrek. Ook als je inkomen in de hoogste belastingschijf valt, krijg je niet meer dan 37,48% belasting terug. Zonder deze tariefsaanpassing zou je 49,5% belasting hebben teruggekregen.
• Je kunt (een deel van) deze winst ook gebruiken voor de opbouw van lijfrentekapitaal. Hiervoor gelden wel voorwaarden.

Wat is lijfrentekapitaal?

Met een lijfrente werk je aan inkomen voor later. Een lijfrente kent een opbouw- en een uitkeerfase. In de opbouwfase stort je bedragen op je bankspaarrekening (waar je kunt sparen of beleggen) of betaal je premies aan een verzekeraar. In de uitkeerfase ontvang je uitkeringen. Pas als het kapitaal wordt omgezet in lijfrente-uitkeringen, moet je over de ontvangen uitkeringen belasting betalen. Daarbij geldt dat vanaf de AOW-leeftijd de eerste belastingschijf lager is dan vóór de AOW-leeftijd. De uiteindelijke belastingdruk over de uitkeringen is afhankelijk van de hoogte van het totaal van je inkomen in box 1. Meer hierover lees je in onze blog ‘Met pensioen na ondernemen’.

Als je stopt met je bedrijf zonder het over te dragen, kan er ook sprake zijn van (stakings)winst. Denk aan een bedrijfspand met een stille reserve dat overgaat naar je privé-vermogen. Hier moet je dan belasting over betalen. Als je wilt voorkomen dat je belasting moet betalen of dit wilt uitstellen, zijn de mogelijkheden dezelfde als bij verkoop. Het verschil is dat je geen koopsom ontvangt. Je kunt daardoor tegen een liquiditeitsprobleem aanlopen als je de belasting wilt betalen of lijfrentekapitaal wilt opbouwen. Bij uitstel heb je namelijk geld nodig om een lijfrentestorting te kunnen doen. Doe je dat niet, dan moet je onmiddellijk belasting betalen en heb je daarvoor geld nodig. Lees ook: Je bedrijf stoppen: wat zijn de gevolgen?

Je kunt met je opvolger afspreken de doorschuifregeling (DSR) te gebruiken. Jij hoeft dan geen inkomstenbelasting te betalen over de winst die je maakt bij de verkoop. Je opvolger gaat verder met jouw fiscale boekwaarden. De belastingclaim wordt zo doorgeschoven naar je opvolger. Per 2025 is de voorwaarde afgeschaft dat de persoon aan wie je overdraagt minstens 3 jaar als mede-ondernemer of werknemer bij je werkt. Daarvoor in de plaats geldt een minimumleeftijd van 21 jaar voor de bedrijfsopvolger.  

Als je de belastingclaim doorschuift, heeft dat invloed op de verkoopprijs. De prijs zal lager zijn. Maar uiteindelijk zul je een hoger bedrag ontvangen dan wanneer je de belasting direct betaalt aan de Belastingdienst. Het is niet altijd verstandig om gebruik te maken van de DSR. Als je bijvoorbeeld nog een verrekenbaar verlies hebt, kan het voordeliger zijn om wel af te rekenen over de stakingswinst. Het is een kwestie van goed rekenen.

Bij een schenking moet de ontvanger van de schenking schenkbelasting betalen. Bij een schenking van een onderneming, kan de ontvanger een beroep doen op de vrijstelling van de bedrijfsopvolgingsregeling (BOR).

In 2025 is de BOR-vrijstelling 100% procent van de ‘going concernwaarde’ van de onderneming tot een bedrag van 1,5 miljoen euro en 75% over het meerdere. Daarnaast moet de schenker 5 jaar onafgebroken de onderneming hebben gerund en de verkrijger moet de onderneming na het overnemen ten minste 5 jaar voortzetten. Belangrijk om te weten is dat het kabinet voor schenkingen na 1 januari 2025, deze 5-jaarstermijn heeft ingekort naar 3 jaar.

Als je overlijdt, wordt ervan uitgegaan dat je net voor je overlijden je onderneming hebt overgedragen aan je erfgenamen. Dit staat in de Wet inkomstenbelasting. Als je erfgenamen de onderneming willen voortzetten, kunnen zij de Belastingdienst verzoeken de heffing van inkomstenbelasting achterwege te laten. Je opvolgers treden dan in jouw (fiscale) plaats. De belastingheffing wordt daarmee naar de toekomst verschoven, zoals hierboven onder het kopje ‘Doorschuiven van de belastingclaim naar je opvolger’ is uitgewerkt.

Ook voor de erfbelasting kunnen de erfgenamen een beroep doen op de BOR. Verschil met de schenking is, dat je bij overlijden minimaal 1 jaar eigenaar van je onderneming was.

Bij de overdracht van je onderneming is het belangrijk om rekening te houden met de complexe en veranderende fiscale wetgeving. Overleg met je fiscalist over de mogelijkheden om onnodige belastingheffing te voorkomen. Lees ook: Fiscale tips voor het overdragen van je bv.