Personeelstekort struikelblok zorg in tweede golf

Met de toename van het aantal coronabesmettingen komen ziekenhuizen steeds meer in de knel om aan de extra vraag naar zorg te kunnen voldoen. De behoefte aan nieuw personeel wordt versterkt door een stijging van het ziekteverzuim in de zorgsector. Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek bedroeg dit in het tweede kwartaal ruim 6 procent. Zeventien jaar geleden was dit percentage voor het laatst zo hoog. De toename van het aantal besmettingen tijdens de huidige tweede golf vormt een extra risico op de uitval van de bestaande capaciteit.

Ziekenhuizen hebben buitengewoon weinig ruimte om op te schalen. Extra zorgpersoneel is namelijk nauwelijks voorhanden. Het tekort aan verpleegkundigen is de laatste maanden flink toegenomen, zo blijkt uit de arbeidsmarktindicator van ABN AMRO. Rekening houdend met reisbereidheid en beroepsinteresse van werkzoekenden op Werk.nl, blijkt 47 procent van alle uitstaande vacatures voor het reguliere beroep verpleegkundige onvervulbaar. De feitelijke krapte in deze beroepsgroep ligt zelfs hoger, omdat een aantal werkzoekenden interesse heeft in vacatures in meerdere gemeenten die diegene niet gelijktijdig kan uitvoeren.

Het personeelstekort is inmiddels hoger dan voor het uitbreken van de coronapandemie, zoals te zien in de onderstaande grafiek.

In de grote steden is het tekort aan zorgpersoneel het grootst. Ruim acht op de tien vacatures voor verpleegkundigen die in Amsterdam, Den Haag, Utrecht en Rotterdam uitstaan, zijn volgens de indicator van ABN AMRO onvervulbaar.

Zij-instromers die elders hun baan zijn kwijtgeraakt, kunnen het tekort slechts gedeeltelijk verhelpen. Veel zorggerelateerde beroepen kennen een hoge specialisatie en vereisen een BIG-registratie (Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg). Een opleiding om die te verwerven duurt minimaal vier jaar.

Dit geldt echter niet voor alle openstaande vacatures. Sterker, omdat ziekenhuizen eigen personeel doorschuiven naar op corona gerichte afdelingen, ontstaat momenteel juist veel vraag naar mensen in ondersteunde werkzaamheden, constateert directeur Jelle Boonstra – coördinator van initiatief ‘Extra handen voor de zorg’ – van samenwerkingsverband Regioplus tegenover radiozender BNR. Hierdoor vormt het ontbreken van de benodigde vooropleiding minder snel een barrière bij het aannemen van nieuw personeel.

Daarom is juist hulp vanuit andere sectoren extra kansrijk. Initiatieven die hierop inspelen, zijn dan ook toe te juichen. De Noord Nederlandse Coöperatie van Zorgorganisaties (NNCZ), dat ontslagen horecamedewerkers vraagt om tijdelijk in de zorg bij te springen, constateert veel animo onder zij-instromers. Zo helpt personeel van horecabedrijf De Schildhoeve Buitengewoon sinds half oktober bij een woonzorgcentrum van NNCZ. Dergelijke initiatieven zijn gezien de huidige situatie zeer relevant, zoals ook blijkt uit de vele aanvragen bij het initiatief ‘Extra handen voor de zorg’, en kunnen als inspiratie dienen voor vergelijkbare initiatieven.

Tegelijkertijd toont de huidige situatie het belang aan om meer te doen aan omscholing om in de toekomst sneller te kunnen reageren op tekorten in de zorg. Omscholing is echter kostbaar en complex, waarvoor nog steeds, ondanks het uitbreken van de crisis, een integraal plan ontbreekt.

In Headlines & Insights geeft ABN AMRO duiding bij het nieuws.

• BNR, Vraag naar zorgpersoneel explosief gestegen
• Sonny Duijn, ABN AMRO sectoreconoom, sonny.duijn@nl.abnamro.com
• Anja van Balen, ABN AMRO sector banker, anja.van.balen@nl.abnamro.com