Vers terug van vakantie zie ik het weer langskomen op social media: een oproep vanuit de overheid om je innovatie aan te melden die de woningbouw kan versnellen. Een programma stelt hiervoor enkele miljoenen euro’s beschikbaar. Goed nieuws? Misschien.
Arbeidsproductiviteit vraagt om schalen
Feit is dat de arbeidsproductiviteit in de bouw al jaren stagneert. Terwijl sectoren als logistiek, industrie en zelfs zorg hun processen digitaliseren en optimaliseren, daalde de arbeidsproductiviteit in de bouw tussen 2019 en 2023 met 2 procent, aldus het Economisch Instituut voor de Bouw. En dat terwijl de bouw níet stilstaat. Sterker nog: de sector bruist van de innovaties en inspiratie. Van apps tot robots, van AI-gestuurd onderhoud tot biobased bouwproducten, op elke beurs en in elk innovatieprogramma buitelen de toepassingen over elkaar heen. Maar juist hier wringt het: innovaties zijn geen garantie voor productiviteit. Daarvoor moeten ze ook worden opgeschaald.
Valkuil van nog meer pilots
En precies daar stokt het. Nieuwe oplossingen worden door een acceleratieprogramma wel op het schild gehesen, maar niet altijd breder toegepast. In plaats van doorpakken, blijven we hangen in pilots, living labs en demonstratieprojecten. Overheden, investeerders en regionale ontwikkelingsmaatschappijen stimuleren enthousiast innovaties. Er is geld voor oplossingen die zich richten op energie-efficiency, voorspellend onderhoud met AI en waterbewust bouwen. Goed bedoeld, maar het levert nog geen structurele versnelling op.
Het gevolg is uitblijvende productiviteitsgroei, die met behulp van innovatie juist zou moeten toenemen. Zeker op dit moment, nu bedrijven vanwege economische en geopolitieke onzekerheid hun investeringen heroverwegen en nog altijd worstelen met faalkosten, dubbel werk en een suboptimale planning. Dan is het riskant om extra (publiek) geld te laten uitwaaieren over nieuwe initiatieven zonder structurele opvolging. Dat geld verdwijnt gemakkelijk in een moeras van rapporten, bijeenkomsten en conceptbeoordelingen. De sector weet dat als geen ander.
Stimuleer implementatie
Voor echte vooruitgang moeten we investeren in grootschalige toepassing en uitrol over minimaal tien projecten. Help bouwondernemers om hun mensen digitaal vaardiger te maken. Ondersteun fabrikanten bij het opschalen van productie. Garandeer voldoende marktvolume om investeringen rendabel te maken. Aan overheden, ontwikkelingsmaatschappijen en investeringsfondsen een oproep: stop met het subsidiëren van nieuwe innovaties. Bundel vaker krachten en middelen. Stimuleer eerder implementatie dan inspiratie. Creëer niet nog meer ‘potjes’, maar zorg voor meer bouwvolume.
Deze column is eerder verschenen in Cobouw op 22 augustus 2025.
Over de auteur
Leontien de Waal is sector banker Bouw. Zij volgt de belangrijkste trends en ontwikkelingen in de gebouwde omgeving. Haar ervaring en netwerk, aangevuld met kennis uit de studie Master City Developer (gebiedsontwikkeling), brengt ze in bij klanten van ABN AMRO.
Lees verder in de bouwsector
De Nederlandse bouwsector behoorde de afgelopen jaren tot een van de best presterende sectoren, ondanks verschillende uitdagingen waar de sector mee te maken heeft. Voorbeelden zijn het stikstof-dossier, de forse prijsverhogingen van energie en bouwmaterialen en ook de personeelstekorten. Gedreven door trends, innovaties en wet- en regelgeving groeit de relevantie van thema’s als duurzaamheid en milieu-impact en zoekt de sector zijn weg naar een nieuw evenwicht.
