Groot eet klein in de supermarktbranche

De tachtig vestigingen van het familiebedrijf Deen worden verkocht aan Albert Heijn, Vomar en DekaMarkt. Het kleine Nederland herbergt maar liefst 17 verschillende supermarktformules en nog een handvol online-aanbieders als Picnic, Crisp en Gorillas. Die hebben allemaal hun eigen locaties, assortiment, marketing en logistiek en dingen allemaal naar de portemonnee van de consument. Ondanks dat het goed gaat met de supermarkten – mede door de coronacrisis heeft de branche afgelopen jaar 10 procent meer omgezet – is consolidatie onvermijdelijk. De kritische consument wil lage prijzen, een ruim assortiment en steeds meer gemak.

Het is vooral de verschuiving naar onlineverkopen die de ontwikkelingen in de supermarktbranche nu zo kenmerkt. Veroorzaakt door de pandemie is de online-omzet van supermarkten verdubbeld van 3 naar 6 procent en de verwachting is dat dit blijft groeien. Veel consumenten hebben afgelopen jaar voor het eerst boodschappen online gedaan en dat bevalt goed. De verwachting is dat het aandeel online de komende jaren toeneemt naar 10 procent.

De huidige online-foodmarkt is ruwweg verdeeld onder vijf partijen: Albert Heijn, Picnic, Jumbo, Coop en Plus. De ongeveer resterende 5 procent heeft moeite om hierbij aansluiting te vinden vanwege de hoge investeringen die het optuigen van een onlinekanaal vergen. Het is namelijk voor veel online-aanbieders in de retail moeilijk om rendement te maken in het onlinekanaal. De sector heeft er eerst jaren over gedaan om de klant zelf zijn boodschappenkar te laten vullen. Nu doet de sector dit voor de online bestellende klant, brengt het bovendien bij hem thuis en doet dit alles in het geval van Picnic zelfs gratis. In korte tijd is een hoge standaard neergezet en op niveau meespelen in dit onlinegeweld vraagt om forse investeringen in logistiek, nieuwe distributiecentra en automatisering.

Uit een recent foodonderzoek van Deloitte onder consumenten blijkt dat 15 procent van de respondenten zowel fysiek als online boodschappen doet. Dat is een stijging van 5 procent ten opzichte van 2018. Circa 40 procent van hen doet de onlineboodschappen soms wel en soms niet bij dezelfde supermarkt waar de fysieke boodschappen gedaan worden. Een derde koopt online nooit bij dezelfde supermarkt als waar fysiek de boodschappen worden gedaan. De redenen daarvoor zijn dat die supermarkt of geen onlinekanaal heeft of dat de kosten bij een andere onlineaanbieder lager liggen. Verder is 14 procent van alle consumenten bereid om online te bestellen bij een andere supermarkt wanneer de fysieke supermarkt geen onlinekanaal heeft. Het is aannemelijk dat zo’n supermarkt vervolgens ook een deel van de fysieke omzet kwijtraakt. Zo bezien verschuift een deel van de supermarktomzet niet alleen automatisch naar online, maar is tevens het hebben van een goedwerkend onlinekanaal cruciaal om de verkopen in de fysieke winkel op peil te houden.

In het recente verleden werden de kleine Agrimarkt (2019) en Emté (2018) al verkocht en zijn de formules gestopt en volledig omgebouwd tot andere supermarkten. Verdere consolidatie is realistisch. Dat de familie Deen niet meegaat in die kapitaalverslindende race, is begrijpelijk. Die wedstrijd gaan ze uiteindelijk niet winnen en dus kiezen ze voor een andere strategie. Ze stellen het familiekapitaal veilig en behouden veelal het onroerend goed dat in de toekomst goed verhuurd kan worden aan de nieuwe, steeds groter wordende eigenaren.

In Headlines & Insights geeft ABN AMRO duiding bij het nieuws.

• Volkskrant, Supermarkt Deen houdt op te bestaan: AH, Vomar en DekaMarkt nemen winkels over 
• ABN AMRO-publicatie, Waarom komt de consument van de toekomst naar de winkel? 
• ABN AMRO-publicatie, Foodretail is winnaar maar met uitdagingen 
• ABN AMRO-publicatie, Winnaars Retail moeten ook na coronacrisis aan de bak 
• Henk Hofstede ABN AMRO sector banker Retail, henk.hofstede@nl.abnamro.com