Fit for 55: Europa steekt zijn nek uit
Het plan 'Fit for 55' dat eurocommissaris Frans Timmermans onlangs namens de Europese Commissie presenteerde, betekent een flinke aanscherping op weg naar het doel van het Parijse Klimaatakkoord. De aanscherping is hard nodig en ik ben onder de indruk van het pakket.
Om klimaatneutraliteit in 2050 te bereiken moet de CO2-reductie in 2030 al op 55 procent liggen ten opzichte van 1990 in plaats van de eerder gestelde 40 procent. Het is een doordacht voorstel dat bedrijven via beloning en beprijzing stimuleert om sneller te innoveren in duurzame bedrijfsprocessen en logistieke ketens. Hiermee wordt de haalbaarheid en financiering van CO2-reducerende innovaties sterk vergroot. Europa steekt met 'Fit for 55' op mondiaal niveau zijn nek uit door in 2050 het eerste klimaatneutrale continent te willen zijn.
Omdat de sector transport en logistiek verantwoordelijk is voor een groot deel van de mondiale CO2-uitstoot, richt het nieuwe voorstel zich nadrukkelijk op slimme en duurzame mobiliteit. De focus ligt op het toepassen van technologische innovaties op het gebied van waterstof en elektriciteit, onder meer door het beprijzen van fossiele brandstoffen via een CO2-heffing. Naast het wegtransport en de binnenvaart zijn dit keer ook de internationale scheepvaart en luchtvaart expliciet opgenomen.
Voor de zeevaartsector wordt de bestaande EU-ETS-beprijzing in de periode 2023-2025 geleidelijk uitgebreid. En voor de luchtvaartsector worden de tot dusverre gratis afgegeven emissierechten uitgefaseerd. Timmermans staat voor de grote uitdaging dat zijn plan voor deze twee sectoren rekening houdt met de mondiale dynamiek en regelgeving zodat op wereldschaal een gelijk speelveld tussen bedrijven blijft bestaan.
In het wegvervoer en de energievoorziening van gebouwen, waaronder logistiek vastgoed, wordt de beprijzing anders voorgesteld. Hier wordt het gebruik van fossiele brandstoffen beprijsd via een nieuw emissiehandelssysteem, waarbij de verrekening plaatsvindt via de verbruikersrapportage van de energieleveranciers.
De brancheverenigingen TLN, BLN en KVNR ondersteunen de aangescherpte ambities van de Europese Commissie. Maar vragen ook terecht om aandacht voor “het voorkomen van dubbele heffing” (TLN), rekening te houden met de recent voorgestelde Naiades III-plannen die sturen op concurrentieversterking van goederenvervoer over water (BLN), en de internationale dynamiek van de scheepvaart (KVNR).
'Fit for 55' doet een sterk beroep op gedeelde verantwoordelijkheid en ketensamenwerking. Maar het biedt ook een reikende hand. De financiering van de transitie komt voor 37 procent uit NextGenerationEU, het groene post-corona herstelplan van de Europese Unie. Het andere deel komt uit het vernieuwde beprijzingsmechanisme via het Emissiehandelssysteem (ETS) voor ‘grote uitstoters’ en het Effort Sharing Regulation Systeem (ESR) voor de ‘kleine uitstoters’. Ik denk dat deze aanpak, waarbij geen deelsectoren worden uitgesloten, een aantal voordelen heeft. 'Fit for 55' zal bedrijven bewegen tot uitbreiding van emissie-reducerende productie en logistiek omdat de methodiek van beprijzing hen beloont voor hun durf en ambitie. Ook stelt het financiers in staat meer groene hybride financieringen aan te bieden omdat ook (Europese) subsidies kunnen leiden tot een sterkere business case. En een snellere adaptatie van emissievrije transportmiddelen zal het kip ei- effect wegnemen rondom vraag en aanbod van duurzaam materieel en beschikbare laadinfrastructuur. Dit gaat een vliegwieleffect opleveren aan de diverse Green Deals.
De methodiek van beprijzen leidt op korte termijn mogelijk wel tot hogere transportprijzen. Niet alle bedrijven kunnen immers tegelijkertijd de omwenteling maken. Die hogere prijzen moeten door de keten en consumenten zelf worden opgebracht. We moeten reëel zijn. Het bouwen van een duurzame samenleving is geen kwestie van een paar maanden, en is ook niet gratis.
Het Klimaatakkoord van Parijs is zes jaar oud. In die zes jaar is de bewustwording over de noodzaak van de duurzame transitie sterk gegroeid. Met dank aan de duurzame koplopers die vanuit motivatie kansen hebben gezien te pionieren. Nu wordt een beroep gedaan op alle partijen. Aan ons om 'Fit for 55' niet te negeren, maar juist te omarmen.
De volgende stap voor Timmermans is dat het voorstel van de Europese Commissie door het Europees Parlement wordt aangenomen en wordt vertaald in wetgeving. Consultatie op lidstaatniveau is al gaande. In Nederland wordt op diverse niveaus geschakeld tussen verantwoordelijke ministeries en belanghebbenden, zoals brancheverenigingen en banken. Dit zal het draagvlak voor de transitie verder vergroten.
Afgelopen maandag is het nieuwe Klimaatrapport van IPCC gepresenteerd. De toon van het rapport is glashelder. De urgentie is hoog. Er is sprake van code rood, een allerlaatste kans voor de toekomst van onze planeet. De timing van de plannen van 'Fit for 55' is door Timmermans prima gekozen.
Meer informatie
Voor een uitgebreide toelichting op Fit for 55 verwijs ik graag naar de EU Green Deal Masterclass webinar van Arnold Mulder, Energie expert bij ABN AMRO. In begrijpelijke taal zet hij de plannen op een rij.
Over de auteur
Bart Banning is sector banker Transport en Logistiek bij ABN AMRO. Hij heeft veel contact met ondernemers en ondersteunt de sectorcollega's binnen de bank.
Lees verder in de transport- en logistieksector
Na een lastig jaar, waarin de internationale handel afnam door een snelle afbouw van overtollige voorraden, heeft de transportsector een voorzichtig herstel ingezet. Begin 2024 stegen zowel in de containervaart als in de luchtvaart de goederenvolumes. Dankzij de aantrekkende economische groei kan de sector verder herstellen. Het herstel wordt echter geremd door een lagere vraag naar bouwmaterialen. Intussen krijgt het wegvervoer de komende jaren te maken met een stapeling van milieuregels.
