Sinds de lancering van de eerste Makers Top 100 is er volop discussie over wie erin staan, en waarom. Wie dieper in de cijfers duikt, ziet onder andere opvallende verschillen tussen typen eigenaarschap. Wat zegt het over een bedrijf als het in handen is van een familie, private equity fonds of aan de beurs genoteerd is? En wat betekent dat voor de winstgevendheid en veerkracht van de maakindustrie?
Een van de opvallende uitkomsten van de Makers Top 100 die in februari 2025 door Link Magazine werd gepubliceerd, is dat bedrijven met een private-equity-eigenaar gemiddeld winstgevender zijn dan familiebedrijven. Dirk Harm Eijssen (Gwynt) en David Kemps (ABN AMRO) doken in de data en zien: de verschillen zijn interessant, maar lang niet altijd zwart-wit. Die winstgevendheid wordt gemeten aan de hand van het EBITDA-percentage: een veelgebruikte financiële indicator die laat zien hoeveel een bedrijf overhoudt aan de operationele activiteiten, vóór aftrek van rente, belastingen en afschrijvingen, gedeeld door de netto omzet.
Berekend over een periode van drie jaar bedraagt het gemiddelde EBITA-percentage bij de Makers Top 100 bedrijven met een meerderheids- of minderheidsbelang van een private equity-eigenaar circa 14 procent vergeleken met 12,5 procent voor familiebedrijven. Maar waar komt dat verschil vandaan?
“Dat komt omdat private-equitypartijen zich vooral richten op bedrijven die al winstgevend zijn en waar nog verbetering mogelijk is”, zegt Dirk Harm Eijssen. “Ze stappen niet zomaar ergens in. In vrijwel alle branches zie je dat PE-bedrijven net iets beter presteren op EBITDA-percentages dan familiebedrijven.”
Strakker sturen
Volgens David Kemps speelt schaal een belangrijke rol. “Private equity zoekt platformbedrijven met groeipotentieel en bouwen die vervolgens uit via overnames. Daardoor ontstaat schaalvoordeel en dat leidt meestal tot efficiëntere bedrijfsvoering en betere marges.”
Toch gaat het niet alleen om inkoopkracht of schaal. “Onze ervaring is dat er bij familiebedrijven vaak nog veel potentieel zit”, vult Eijssen aan. “Zo zien we regelmatig dat als een private equity bedrijf een familiebedrijf overneemt, dat de winstgevendheid met 10 tot 20 procent toeneemt. Niet door zwaar te investeren, maar door gewoon strakker te sturen op processen en efficiëntie.”
Sterke opmars van private equity
Ondanks die verschillen in aanpak vormen familiebedrijven nog altijd een aanzienlijk deel van de Nederlandse maakindustrie. Wanneer grote corporates als ASML en Philips buiten beschouwing worden gelaten, zijn naar schatting zo’n 40 procent van de maakbedrijven familie- of DGA-ondernemingen.
Een aandeel dat onder druk staat. Zo zien we de snelle opmars van private equity in de toeleveringsketens van hightechbedrijven. In de keten rond ASML bijvoorbeeld, is inmiddels meer dan 80 procent van de toeleveranciers (deels) in handen van PE-partijen. “De afgelopen jaren waren er ideale omstandigheden voor investeerders”, zegt Eijssen. “ASML groeide hard en investeerders wilden daar een graantje van meepikken. Veel toeleveranciers groeiden explosief, ook door internationalisering en uitbreiding van productiefaciliteiten in Europa, Noord-Amerika en Azië.”
Tegelijkertijd stelt die groei ook andere eisen aan bedrijven. ASML verwacht dat partners kunnen meegroeien, liefst in omvang en in slagkracht. Kemps: “Een toeleverancier van 30 miljoen euro is voor een partij als ASML minder aantrekkelijk dan eentje van 300 miljoen. Je moet in deze markt wel tegen een stootje kunnen als het twee of drie jaar tegenzit. Vanuit dat perspectief is schaalvergroting bijna noodzakelijk.”
Ondernemerschap laat zich niet consolideren
Toch kent het model van private equity ook grenzen. “De meeste investeerders willen binnen vijf tot zeven jaar hun exit maken”, zegt Eijssen. “Dat is een relatief korte termijn en vaak vermijden ze daarom (te) veel risico. Daarom zie je in markten waar de businesscase nog niet glashelder is, dat familiebedrijven eerder geneigd zijn om tóch te investeren.”
Volgens Eijssen is dat ondernemerschap essentieel voor de toekomst. “Natuurlijk is efficiëntie belangrijk. Maar om écht te vernieuwen en nieuwe markten te betreden, heb je lef en intuïtie nodig. Familie- (en DGA)-bedrijven zijn daar van oudsher sterk in. Ze durven te investeren vanuit intuïtie en drive, ook zonder harde toezeggingen van klanten.”
Korte termijn versus lange adem
De opkomst van private equity en de consolidatie in de sector zijn volgens beide sprekers begrijpelijk én noodzakelijk. “Zeker met het huidige arbeidstekort en de globalisering is schaal nodig”, zegt Kemps. “Maar die focus op korte termijn en efficiency is niet genoeg. Voor de lange termijn blijven ondernemende familiebedrijven onmisbaar.”
Eijssen ziet het niet als een tegenstelling, maar als een balans die gezocht moet worden. “Private equitybedrijven hebben een belangrijke rol in het professionaliseren van bedrijven en het creëren van slagkracht. Maar je hebt ook bedrijven nodig die durven en innoveren, ook als het spannend wordt of de businesscase niet evident is.”
Volgens Kemps en Eijssen kunnen beide groepen van elkaar leren. “Familiebedrijven kunnen profiteren van de strakkere processen en financiële discipline die investeerders met zich meebrengen”, zegt Eijssen. “En private equitybedrijven kunnen juist inspiratie halen uit de langetermijnvisie en het ondernemerschap van familiebedrijven.”
Deze analyse verscheen eerder in Link Magazine, juni 2025 door Wouter den Ottelander
Lees verder in de industriesector
De industrie is een zwaargewicht in de Nederlandse economie. Export is hiervoor een belangrijke aanjager, maar zorgt tegelijkertijd voor onzekerheid. Er zijn ook thema’s die positief invloed uitoefenen op de groei, zoals samenwerking in de keten, innovatie en duurzaamheid.
