Zorg thuis voor ouderen groeit, en blijft groeien
De uitgaven aan de totale Nederlandse zorg zijn in 2022 volgens recente cijfers vrijwel stabiel gebleven. Vrijwel alle sectoren in de zorg zijn echter gegroeid, maar deze groei valt niet op door veel lagere kosten voor de coronapandemie. Vooral de uitgaven aan intensieve zorg voor ouderen zijn sterk toegenomen. Door de vergrijzing zal deze groei de komende jaren versnellen.
Insight
Uit de juli-publicatie van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) blijkt dat de totale kosten voor Zorg en Welzijn in 2022 met slechts 1,2 procent zijn gestegen naar 126,2 miljard euro, waarbinnen de zorg bijna stabiel bleef op 107 miljard euro. De cijfers zijn echter vertekend, want in 2022 was er namelijk zo’n 4,3 miljard euro minder nodig voor de bestrijding van Covid dan in 2021. Deze 4,3 miljard euro is vervolgens voor de helft uitgegeven aan intensieve zorg voor ouderen. De andere helft was nodig voor extra huisartsenzorg, meer en duurdere geneesmiddelen, meer zorg voor gehandicapten en meer ziekenhuiszorg.
De toename in intensieve ouderenzorg is opvallend omdat er in verzorgingstehuizen geen extra plaatsen bij zijn gekomen. Binnen de muren van een zorginstelling worden nu ongeveer 130.000 ouderen verpleegd, de zogeheten intramurale plaatsen. Dit aantal is al een aantal jaren stabiel en zal de komende jaren nauwelijks groeien. Dit betekent dat de extra kosten voor intensieve ouderenzorg name naar de zorg thuis is gegaan. In 2022 kwamen er 3.400 intensief verzorgden in de thuisomgeving bij, tot 20.600 in totaal. Uit de kwartaalcijfers van het Zorginstituut blijkt dat er in het eerste kwartaal van 2023 nog eens 1.400 senioren zijn bijgekomen die thuis intensieve zorg ontvangen.
Deze trend naar meer intensieve zorg in een thuisomgeving zet naar verwachting stevig door. De vraag naar deze zorg is immers het grootst na het 80e levensjaar, en het aantal 80-plussers zal de komende jaren nog sterk toenemen. CBS-prognoses laten zien dat de stijging in aantallen in 2023 eigenlijk pas begint en tot 2026 iets versnelt om na 2026 – als de babyboomgeneratie de 80 passeert – echt vaart te krijgen. In 2026 is het aantal 80-plussers namelijk met 11 procent toegenomen naar 985.000 en in 2030 ligt dit aantal op 1.229.000, maar liefst 38 procent hoger dan op dit moment.
In 2022 ontving bijna 18 procent van deze senioren intensieve zorg. Als dit aandeel gelijk blijft dan gaat het in 2030 om 216.000 senioren waarvoor in een passende omgeving zorg nodig is. Bij een bijna gelijkblijvend aantal plaatsen binnen instellingen waar intensieve zorg met wonen verleend wordt, betekent dit dat tegen die tijd 38 procent van de zorg thuis verleend zal worden. Dat is in bijna 62.000 woonhuizen meer dan nu. Omdat het om intensieve zorg gaat, moet deze bij voorkeur plaatsvinden in geclusterde en voor de verplegers goed toegankelijke woningen, waar ook in de nacht toezicht is. De oorspronkelijke eigen woning is voor dergelijke intensieve zorg thuis meestal niet geschikt.
De toenemende aantallen senioren die intensieve zorg nodig hebben onderstrepen het belang van de bouwplannen van Hugo de Jonge. De intramurale zorg zal immers niet uitbreiden, de groei moet extern opgevangen worden. De demissionair minister streeft naar 290.000 extra woningen voor senioren in 2030, waarvan minimaal 40.000 geschikt voor intensieve zorg thuis. Of dit gaat lukken, is maar zeer de vraag. Nieuwbouw verloopt mede door de stikstofproblematiek traag, terwijl het bovendien denkbaar is dat beleggers en projectontwikkelaars binnen de beperkte ruimte die er wel is liever goedbetaalde eengezinswoningen realiseren dan geclusterde woonvormen voor senioren. Wat in ieder geval zeker is, is dat de kosten voor intensieve ouderenzorg voorlopig in een rechte lijn omhooggaan.
Meer informatie
- CBS, Zorguitgaven stegen in 2022 met 1,2 procent
- Zorginstituut Nederland
- RIVM
- ABN AMRO-publicatie, Tekort woningen voor ouderen ook probleem voor de zorg
- ABN AMRO-publicatie, Senioren huisvesting krijgt eindelijk serieuze aandacht
Interview met Anja van Balen bij BNR Nieuwsradio
Beluister het fragment met Sector Banker Zorg Anja van Balen over de zorg van ouderen.
Lees verder in de sector Zorg
In de komende jaren verandert de sector om meer zorg te kunnen leveren met minder middelen. De vraag naar zorg neemt verder toe door vergrijzing terwijl nauwelijks meer zorgpersoneel aangetrokken kan worden. Innovatie en samenwerking maken het werk makkelijker en leuker, waardoor de zorgverlening houdbaar en van hoge kwaliteit blijft.
