Politiek moet ondernemer betrekken bij brede welvaart
Politieke partijen hebben deze verkiezingen stevig ingezet op het verhogen van de brede welvaart. De rekening wordt daarvoor echter grotendeels bij het bedrijfsleven gelegd. Daarmee wordt het kind met het badwater weggegooid, aangezien juist het bedrijfsleven een grote bijdrage aan onze brede welvaart kan leveren. Wanneer politiek en bedrijven samen optrekken, levert dat de samenleving meer op.
Neem partijen als de PvdA en D66; zij noemen in hun verkiezingsprogramma’s typisch brede welvaartsthema’s als gelijkheid, duurzaamheid, opleiding en baanzekerheid. Maar om de hogere kosten van deze ambitie te financieren willen zij het bedrijfsleven extra belasten. Op het eerste gezicht is die keuze te verdedigen, want iemand moet immers de rekening te betalen. De vraag is alleen of dit de meest effectieve weg is.
Meten brede welvaart
Helaas laat het Centraal Planbureau de brede welvaart vooralsnog niet in de doorrekening van de verkiezingsprogramma’s terugkomen. In dat geval zouden we de plannen kunnen toetsen aan de genoemde thema’s en inzicht krijgen in de gevolgen van de wijze waarop ze worden gefinancierd. Zonder een sluitend model bestaat het risico dat de politiek inzet op doelen met middelen die juist het tegenovergestelde bewerkstelligen. Om die reden werkt ABN AMRO aan een monitor die per bedrijfssector aangeeft kijkt hoe zij presteren op onder meer het gebied van welzijn, inkomen, gezondheid, veiligheid en duurzaamheid.
Het idee is namelijk dat juist het bedrijfsleven invulling kan geven aan die brede thema’s. Wanneer het bedrijfsleven extra wordt belast, kan dit ten koste gaan van deze thema’s. Zo kunnen besparingen een negatief effect hebben op het personeelsbestand. En baanonzekerheid hangt weer samen met burn-outklachten en vertrekwensen, toonden Frank Pot en Peter Smulders eerder in het economenblad ESB aan. Daarbij is de vraag wat hogere lasten betekenen voor investeringen in opleidingen, eerlijke beloningen en innovaties die zijn gericht op duurzame groei. Het Centraal Planbureau stelt dat tijdens een crisis investeringen in onderzoek en ontwikkeling afnemen.
Betrek de ondernemer
De kans dat het bedrijfsleven uit eigen beweging met de overheid wil meewerken op de brede welvaarthema’s is bovendien groot, al is het maar uit eigenbelang. Wie meer doet aan bijvoorbeeld het beperken van het ziekteverzuim profiteert daarvan. Om een idee te geven: de kosten van aan werkstress gerelateerd verzuim waren in 2018 al opgelopen tot boven de 3 miljard euro, zo becijferde TNO. Zouden werkgevers werk maken van vitaliteit, eventueel met aanmoediging vanuit de overheid, dan levert elke euro die hieraan wordt besteed hen volgens zorgverzekeraar CZ 1,70 euro op, vanwege minder verloop, lager verzuim en een afname van ongevallen. Het kabinet zou dit soort investeringen moeten aanmoedigen.
Bijkomend voordeel is dat wanneer een ondernemer betrokken is bij een maatregel of interventie de kans groter is dat deze maatregel wordt omarmd dan wanneer deze wordt opgelegd. Zeker bij dit vraagstuk. Hier werkt een rechttoe-rechtaan technische oplossing niet. Hier is een adaptieve aanpak nodig, zoals Harvard professor in leadership Ronald Heifetz het noemt. Om echt in te zetten op brede welvaart zal de mindset moeten veranderen en daarvoor is het nodig om met elkaar te onderzoeken wat moet worden veranderd om dit te bereiken.
Beter is het om samen op zoek te gaan naar effectieve en doelgerichte oplossingen voor de lange termijn in plaats van kostbare doelen na te streven die elders teniet worden gedaan. Anders roepen we dat we het welzijn in onze maatschappij belangrijk vinden, maar doen we er per saldo nauwelijks iets aan.
Deze publicatie verscheen afgelopen vrijdag in verkorte vorm in Het Financieele Dagblad.
Meer informatie
In een serie artikelen van ABN AMRO rondom de verkiezingen onder de naam #Stembuzz geven we duiding aan onderwerpen die in partijprogramma’s, debatten en mediaberichten aan de orde komen.
Lees verder in de sector zakelijke dienstverlening
Zakelijke Dienstverlening is de smeerolie van de Nederlandse kenniseconomie. In deze sector worden nieuwe manieren van werken veelal het eerst worden toegepast en het is daarmee een belangrijke aanjager in de transitie naar een circulaire economie.
