Kabinetsplan maakt kinderopvang duurder en complexer

Het kabinetsplan voor de kinderopvangsector is ambitieus, maar roept tegelijkertijd ook vragen op over de haalbaarheid, de wenselijkheid en de gevolgen voor de betrokken partijen. Het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) en het Centraal Planbureau (CPB) hebben onlangs kritiek geuit op het kabinetsplan en adviseren het kabinet om het plan te heroverwegen.

Minister Van Gennip van Sociale Zaken en Werkgelegenheid heeft de opdracht gekregen om samen met uitvoeringsinstanties (DUO, Dienst Toeslagen, SVB en UVW) en de kinderopvangsector een nieuw stelsel te ontwerpen. In principe is het plan vrij eenvoudig: ouders krijgen niet meer de kinderopvangtoeslag die ze aan de kinderopvang moeten betalen, maar de overheid maakt het geld direct over aan de kinderopvanginstellingen. Ouders hoeven dan slechts 4 procent van de kosten zelf te dragen.

Om de gevolgen van het nieuwe stelsel in kaart te brengen, heeft de minister verschillende onderzoeken laten uitvoeren, waaronder door het SCP en het CPB. Beide planbureaus zijn echter kritisch over het nieuwe stelsel en geven aan dat het plan heroverwogen moet worden. Hun belangrijkste bezwaar is dat het kabinetsplan niet bijdraagt aan de kansengelijkheid van kinderen. Het plan is volgens de planbureaus vooral voordelig voor de midden- en hogere inkomens, die een groter deel van hun kosten vergoed zullen krijgen via de kinderopvangtoeslag. Voor ouders met een laag inkomen heeft de herziening een negatief effect, aangezien zij via de huidige toeslagen al 96 procent van de maximuumuurprijs vergoed krijgen en waarschijnlijk netto juist meer gaan betalen voor kinderopvang.

Naast ouders met een laag inkomen zullen vooral kleine kinderopvangorganisaties de dupe worden van het nieuwe stelsel. Kinderopvangorganisaties moeten namelijk rekening houden met een prijsmaximalisatie die Van Gennip als onderdeel van het nieuwe stelsel wil invoeren. Prijsmaximalisatie is het vaststellen van een maximum uurprijs voor kinderopvang, waarboven de overheid geen kinderopvangtoeslag meer verstrekt. Kleine kinderopvangorganisaties hebben vanwege hun kleinere schaal vaak hogere kosten per kind dan grote kinderopvangorganisaties. Ze hebben onder meer een zwakkere positie bij onderhandelingen over de huur, de inkoop of de personeelskosten. Als de maximum uurprijs te laag is, kunnen ze hun kosten niet meer dekken en verlies lijden.

Kleine organisaties die in het huidige stelsel wel goed doen richten zich op een specifieke doelgroep, bijvoorbeeld de agrarische of antroposofische kinderopvangorganisaties, of bieden buitenschoolse opvang aan. Buitenschoolse opvang is veel winstgevender dan dagopvang, omdat er minder personeel nodig is en er meer activiteiten worden aangeboden. Daarnaast is er steeds meer vraag naar flexibele opvang, bijvoorbeeld in de avond en nachturen. Een ideale uitkomst voor werkende ouders, die onregelmatige uren werken.

De regering beweert dat kinderopvang in het nieuwe stelsel betaalbaarder zal zijn voor werkende ouders, maar dat is onjuist. Ouders met een laag inkomen zullen er nauwelijks voordeel van ondervinden, aangezien hun huidige toeslagen komen te vervallen. Tevens zal het nieuwe stelsel ertoe leiden dat kleinere bedrijven nog moeilijker het hoofd boven water kunnen houden. Om de kwaliteit en innovatie van de sector te bevorderen dienen kleine kinderopvangorganisaties een professionaliseringsslag te maken waardoor ze goedkoper en efficiënter opereren. Kleine kinderopvangorganisaties ontberen vaak een vaste medewerker voor de financiële administratie en beschikken niet over een softwarepakket. Een subsidie voor een softwarepakket is beschikbaar, maar hier zijn kleine organisaties niet altijd van op de hoogte. Kinderopvangorganisaties die geen softwarepakket gebruiken, hebben ook vaker problemen met de maandelijkse gegevensaanlevering, oftewel het maandelijks verstrekken van factuurgegevens aan de Belastingdienst. Zulke organisaties hebben baat bij duidelijke informatie, eenvoudige hulpmiddelen en een gemakkelijke manier om zich de relevante wet- en regelgeving eigen te maken, bijvoorbeeld in de vorm van op maat gemaakte online leeroplossingen.

Een andere mogelijke oplossing voor kleinere organisaties is het aanbieden van buitenschoolse opvang, omdat dat winstgevender is en er minder personeel voor nodig is. Ten slotte kunnen kleine bedrijven hun winstgevendheid verhogen door zich te concentreren op een specifieke doelgroep of door flexibele opvang aan te bieden.

• Rijksoverheid, Zorgvuldige invoering nieuw kinderopvangstelsel
• Sociaal en Cultureel Planbureau, Kennisnotitie SCP en CPB over ex ante evaluatie Kinderopvang
• Kinderopvang Totaal, Ed Buitenhek: ‘Gratis kinderopvang vergt principiële keuzes’
• ESB, Het maatschappelijk belang van kinderopvang vereist prijsregulering
• Rijksoverheid, Bedragen kinderopvangtoeslag 2023
• Amad Khan, ABN AMRO Sectoranalist Zorg, Technologie, Media & Telecom en Zakelijke Dienstverlening
• Han Mesters, ABN AMRO Sector Banker Zakelijke Dienstverlening

Lees verder in de sector zakelijke dienstverlening

Zakelijke Dienstverlening is de smeerolie van de Nederlandse kenniseconomie. In deze sector worden nieuwe manieren van werken veelal het eerst worden toegepast en het is daarmee een belangrijke aanjager in de transitie naar een circulaire economie.

Bekijk alle artikelen