Kilometerheffing dwingt tot meer efficiënte logistiek
Als logistieke bedrijven en hun klanten data zouden delen, wordt de logistiek 2 tot 5 procent efficiënter, schat Henk-Jan van der Molen, commercieel directeur bij Vos Logistics. Hij constateert wel dat transport nu te goedkoop is, waardoor prikkels hiertoe ontbreken. Van der Molen is daarom voorstander van een kilometerheffing. "Dat dwingt tot meer efficiency en beloont bedrijven die nu al weinig verspillen."
De meeste Nederlanders zullen Vos Logistics kennen van diens vele vrachtwagens die op onze wegen rondrijden. Vos heeft zo’n 1.100 vrachtwagens en is in heel Europa actief. Daarmee is Vos een van de grootste Europese wegvervoerders. Daarnaast beheren de 2.500 medewerkers van Vos distributiecentra en opslagruimtes. Al met al organiseert Vos dagelijks een zeer complexe logistieke operatie. Daarbij speelt het gebruik van data een belangrijke rol, stelt commercieel directeur internationaal transport Henk-Jan van der Molen.
Hoe belangrijk is het delen van data in de logistiek? Zijn verladers bereid hun data met u te delen?
"Dat is heel wisselend. Vaak weten we op basis van het orderpatroon of we bijvoorbeeld elke werkdag of twee keer per week moeten rijden. Het komt voor dat een verlader vraagt om een offerte voor 1.000 zendingen per jaar, zonder verdere data of toelichting. Maar er zijn ook verladers die al hun productiedata van de afgelopen jaren sturen, zodat we die gegevens kunnen analyseren. De verschillen tussen verladers zijn dus groot. Omgekeerd willen verladers vaak data van ons hebben. Dan heb ik het over real-time gegevens, niet over historische gegevens. Ze willen weten waar onze auto’s zijn en wanneer de ladingen binnen komen. Niet alle logistieke bedrijven willen die informatie delen, maar wij wel. Stel dat iets niet goed gaat, bijvoorbeeld doordat een chauffeur te laat vertrekt. Dan willen wij dat in de toekomst voorkomen. Data maken het mogelijk om afwijkingen nauwkeurig te analyseren, zodat we onze processen kunnen verbeteren."
Wat zijn precies de voordelen van het delen van data met de verlader?
"Wanneer verladers over onze data beschikken, vergroot dat voor hen de voorspelbaarheid. Als verladers weten hoe laat onze auto’s aankomen, kunnen ze bijvoorbeeld de processen in hun distributiecentra daarop afstemmen. We doen veel logistiek die iets moeilijker is, zoals e-commerceleveringen en just-in-time-leveringen voor de auto-industrie. Pakketten voor e-commerce moeten altijd zo laat mogelijk weg, zodat consumenten op het laatste moment nog een bestelling kunnen plaatsen. Tegelijk moeten de pakketten net op tijd aankomen bij een distributiecentrum, zodat ze op tijd gesorteerd en geleverd kunnen worden. Daarvoor is het van belang dat de chauffeur op tijd vertrekt en niet langer pauze neemt dan voor de veiligheid noodzakelijk is. Dit soort ritten wordt exact volgens een ‘spoorboekje’ uitgevoerd. Voor de auto-industrie is voorspelbare levering heel belangrijk omdat anders de productielijn stil kan vallen, zeker als afwijkingen en vertragingen niet op tijd gesignaleerd en gecommuniceerd worden. Als een lading toch te laat komt, bijvoorbeeld doordat de vrachtwagen in de file staat, geeft een systeem dat automatisch door aan de opdrachtgever, die de planning en volgorde van de productielijn dan eventueel kan aanpassen. Voor ons betekenen voorspelbaarheid en betrouwbaarheid dat we betere kwaliteit kunnen leveren. Data helpen ons bij het organiseren van de operatie en bij de communicatie met verladers. Zo leveren we meer toegevoegde waarde, waardoor we niet altijd alleen op prijs hoeven te concurreren."
Stel dat verladers en logistieke bedrijven alle data met elkaar zouden delen. Zou de logistiek als geheel dan efficiënter kunnen worden?
"Ja, maar om er een getal op te plakken is heel moeilijk. Wij zijn een vrij groot bedrijf met grote verladers. Daardoor werken we bijna alleen maar met volle trucks. Natuurlijk maken wij in ons netwerk ook lege kilometers om van een los-adres naar het volgende laad-adres te rijden, maar wij hebben een schaalgrootte en slimme plansystemen en algoritmes die ons in staat stellen dit vrij goed te optimaliseren. Kleinere bedrijven met een minder dicht netwerk en met een meer handmatig planproces rijden meer lege kilometers, ik gok anderhalf tot twee keer zoveel dan dat wij. Ik schat dat de logistiek als geheel 2 tot 5 procent efficiënter kan worden als alle data beschikbaar zijn. Dat scheelt ook CO2-uitstoot.
Helaas zijn in onze samenleving onvoldoende prikkels om de logistiek efficiënter te maken. De kostprijs van een transportbeweging wordt weliswaar geoptimaliseerd, maar de noodzaak is beperkt om transportbewegingen zo efficiënt mogelijk in te zetten of zelfs te voorkomen. Voor verladers zijn transportkosten relatief klein ten opzichte van de productiekosten of de waarde van de belofte aan de klant. Transport is zo goedkoop dat het voor veel verladers van ondergeschikt belang is dat een truck soms maar voor de helft benut wordt, zolang de klant maar op tijd beleverd wordt. Doordat transport zo goedkoop is, kunnen goederen met een relatief lage waarde over grote afstanden binnen en buiten Europa vervoerd worden. Je kunt je afvragen hoe houdbaar het is dat we met allerlei producten door half Europa rijden, terwijl het vaak best mogelijk is bepaalde producten lokaal te produceren of te kopen."
Bent u voorstander van een kilometerheffing of andere maatregelen die transport duurder zouden maken? Zou dat ervoor zorgen dat de logistiek duurzamer wordt?
"Duurder transport geeft een sterkere prikkel om de logistiek verder te optimaliseren, zolang er maar een gelijk speelveld en eerlijke concurrentie is. Transportbedrijven die in staat zijn hun operationele data en IT-systemen slim te gebruiken, zullen hiervan zelfs een voordeel hebben. Als verspilling duurder wordt, worden die bedrijven beloond die nu al weinig of niets verspillen. Ik ben ervan overtuigd dat wij van zo’n heffing zouden profiteren."
Denkt u dat het toenemende gebruik van data zal leiden tot consolidatie in de logistiek?
"Tot voor kort was het nog vaak zo dat meer schaalgrootte juist tot lagere efficiency leidde, doordat de complexiteit toenam en meer menselijke handelingen nodig waren. Als de aansturing op basis van correcte data verder geautomatiseerd kan worden, is het mogelijk om volume op te schalen en tegelijkertijd efficiënter te worden. Dan kunnen we eindelijk echt de schaalvoordelen realiseren waar transportbedrijven al twintig jaar van dromen."
Bovenste foto: Jorik Algra Fotografie
Lees verder in de transport- en logistieksector
Na een lastig jaar, waarin de internationale handel afnam door een snelle afbouw van overtollige voorraden, heeft de transportsector een voorzichtig herstel ingezet. Begin 2024 stegen zowel in de containervaart als in de luchtvaart de goederenvolumes. Dankzij de aantrekkende economische groei kan de sector verder herstellen. Het herstel wordt echter geremd door een lagere vraag naar bouwmaterialen. Intussen krijgt het wegvervoer de komende jaren te maken met een stapeling van milieuregels.
