Kennis over geothermie wordt straks centraal gebundeld
Om onze energiemix snel te vergroenen hebben we duurzame technieken met een duurzaam verdienmodel nodig. De winning van warmte uit diepere aardlagen is zo’n techniek. Met geothermie kunnen we in Nederland in 2050 in theorie de helft van de warmtevraag van alle gebouwen dekken. De kostenkant van het verdienmodel is nog onzeker. Maar Volgens Wouter Hertzberger, energiejurist bij Norton Rose Fulbright, gaat het de goede kant op met geothermie.
De vraag naar warmte in Nederland is op dit moment 1100 petajoule. Alleen al de bebouwde omgeving heeft jaarlijks 400 petajoule warmte nodig. Geothermie levert ons anno 2019 ongeveer 3 petajoule. Volgens het Klimaatakkoord moet geothermie in 2030 50 petajoule opleveren en in 2050 200 petajoule. We staan dus voor een enorme uitdaging.
“Absoluut. Er zijn op dit moment -volgens de jongste cijfers uit 2018- maar 18 werkende geothermieprojecten in Nederland. Dat komt omdat het vergunningentraject lastig is. Geothermie valt onder de Mijnbouwwet; net als de winning van olie en gas. Volgens die wet moet je een boorvergunning en een winningsvergunning aanvragen. Dit duurt opgeteld anderhalf tot twee jaar en dat is voor veel potentiële geothermie-partijen -bijvoorbeeld glastuinders- te lang en daarmee te kostbaar. Bovendien willen partijen graag direct beginnen met exploiteren zodra er een bron gevonden is en dat is volgens de huidige systematiek ook niet mogelijk.
Daarom wordt de Mijnbouwwet voor geothermie in de komende jaren aangepast. Er komt een startvergunning; die recht geeft op het recht om te boren en meteen te winnen. En een vervolgvergunning; nodig om de put voor langere tijd te exploiteren. Om in aanmerking te komen voor een startvergunning, moeten initiatiefnemers aantonen dat er in het gebied waar ze willen boren ook daadwerkelijk vraag is naar warmte, door getekende aansluitovereenkomsten aan te leveren.”
Dus serieuze partijen krijgen straks sneller een vergunning. Dat klinkt mooi, maar geothermie kampt ook met technische uitdagingen. De aardlagen waarin geboord worden zijn vaak onbekend waardoor boringen soms mislukken. Boorinstallatie-onderdelen zijn duur en corrosie kan de boorleidingen aantasten, om er maar eens een paar te noemen.
“Het zijn in Nederland nog vaak kleinere bedrijven die een geothermiebron willen boren, zoals glastuinbouwbedrijven. Voor hun is geothermie een eenmalig avontuur. De kennis over geothermie is daarmee versnipperd. Daar wil de wetgever wat aan doen.
Als je Nederland olie of gas wint, ben je verplicht om het staatsbedrijf EBN (Energie Beheer Nederland, red.) toe te laten tot je kring van aandeelhouders. De staat deelt zo mee in de opbrengsten, en houdt zo invloed op wat er in de bodem gebeurt. In de aangepaste Mijnbouwwet gaat dit ook voor diepe aardwarmte gelden. EBN krijgt straks standaard twintig tot veertig procent van de aandelen van elk geothermieproject. Het grote voordeel van de verplichte EBN-participatie moet zijn dat er centraal technische kennis over en ervaring met geothermie wordt opgebouwd, waardoor de risico’s van toekomstige projecten kleiner worden en er dus meer projecten worden opgestart. Grotere partijen hebben kritiek op het voorstel, maar kleinere initiatiefnemers verwelkomen EBN als ‘coach’ van hun toekomstige geothermieproject.”
Naar aardwarmte boren en daar een geothermie-installatie van maken, vergt al snel een investering van 25 miljoen euro. Als EBN standaard meedoet in een geothermieproject, hoe ziet het financiële plaatje er dan uit?
“Grote partijen lukt het nu al zelf vaak om financiering te regelen, omdat ze diepe zakken hebben en weten dat de overheid voor vijftien jaar garant staat voor leveringssubsidie. Voor kleinere partijen is dat moeilijker. Vanwege de eerdergenoemde risico’s in de exploratie- en exploitatiefase zijn banken niet scheutig met het verstrekken van projectfinanciering. Met EBN in de bijrijdersstoel denk ik dat banken de stap eerder zullen wagen. Ook denk ik dat de kans dat verzekeraars terugkeren naar de geothermiemarkt hierdoor groter wordt. Op dit moment valt de aanleg van een geothermie-installatie niet volledig te verzekeren, omdat het risico om aanlegschades uit te keren, te groot is gebleken.”
Elke derde donderdag van de maand is het Energy Transition Thursday bij ABN AMRO. Bij deze publiek toegankelijke sessies ontleden specialisten uit de branche telkens één vorm van duurzame energieopwekking. Daarbij lichten ze de werking van de techniek toe, duiden ze het juridisch kader en verkennen ze hoe financiering kan bijdragen aan versnelling van de techniek. De eerstvolgende Energy Transition Thursday is op 20 februari aanstaande en gaat over waterstof.
Energy Transition Thursday
Verdienmodellen op de Snijtafel
Energy Transition Thursday #4: Waterstof
Do 20 feb 2020, 17.30 – 19:30
CIRCL, Gustav Mahlerplein 1b, Amsterdam
Ontdek meer verhalen van ondernemers
Overweegt u een eigen onderneming, staat u aan de rand van het opstartproces of wilt u eens een kijkje nemen in de keuken van een ander? Duik in onze ondernemersverhalen en haal inspiratie en tips uit de ervaringen die ondernemers delen.
Lees verder in de energiesector
De energiesector is sterk in beweging nu de energietransitie steeds meer vaart krijgt. ABN AMRO wil een leidende rol spelen in het versnellen van de energietransitie, die bol staat van de kansen én obstakels.
