Elke ochtend loop ik naar de boom in mijn tuin. Hij staat erbij alsof hij het heeft opgegeven: dor, verkleurd, verdroogd. Het voelt goed om iets te doen. Drinkwater geven aan een boom, het is geruststellend en absurd tegelijk. Geruststellend, omdat je tenminste íéts doet. Absurd, omdat drinkwater rap schaarser wordt. Ergens weet je: met alleen goede bedoelingen lopen elders dingen in de soep.
Structureel tekort vraagt regie
Zonder ingrijpen dreigt een structureel tekort aan drinkwater. Terwijl onze delta altijd synoniem was voor overvloed, komen de grenzen van onze zoetwatervoorziening in zicht door klimaatverandering en vervuiling. De afgelopen maanden waren extreem droog, en grondwaterstanden dalen op sommige plekken zo snel dat waterschappen al nadenken over onttrekkingsverboden. Het RIVM schetst vanaf 2030 een tekort van meer dan 100 miljoen kubieke meter per jaar. Dat zijn ruim vijftien flessen water van een liter per inwoner, per dag.
We laten de kraan nog steeds te lang openstaan. Wel zetten we in op alternatieven zoals brak grondwater en gezuiverd afvalwater. Innovatief? Zeker. Voldoende? Allerminst. Duurder? Ook. Deze alternatieven maskeren vooral het uitblijven van fundamentele keuzes en een gebrek aan regie vanuit overheden en beleidsmakers.
Sturen en prioriteren
We zagen het eerder bij het elektriciteitsnet. Jarenlang werd gewaarschuwd en nu zitten we met netcongestie, stilvallende bouwprojecten en bedrijven op wachtlijsten. Precies dat dreigt nu bij drinkwater. Wat nodig is? Sturing. Maak waterbeschikbaarheid leidend bij ruimtelijke besluiten. Versnel vergunningen voor nieuwe bronnen. Voer progressieve heffingen in voor oververbruik, bij bedrijven én burgers. En stuur op betrouwbare data, zodat we kunnen prioriteren.
Datacenters zijn geliefde zondebokken, maar het zijn vooral de energiesector, chemie (vijftig keer meer drinkwater dan datacenters) en aardolie-industrie die het meeste water gebruiken. Net als bij de voorgestelde voorrangsregels voor stroomgebruikers kan maatschappelijke waarde leidend zijn. Nieuwe woningen vóór datacenters. Acute zorg vóór industriële processen.
Leefbaarheid gedijt niet op vrijblijvendheid
Vanaf 2027 is het voor de bouw- en technieksector verplicht om waterbesparend te bouwen. De sector kan hier het beste vandaag al mee beginnen. Het wordt een license to operate voor leefbare woon-en werkmilieus. En voor bestaande bouw is vrijblijvendheid onvoldoende. Huishoudens, goed voor 70 procent van het verbruik, komen pas echt in actie als de overheid duidelijke spelregels stelt. Ook ik moet kiezen: een regenton, een minder dorstig type boom of waterbesparende maatregelen. Of we blijven gieten, tot de laatste druppels op zijn.
Deze column is eerder verschenen in Cobouw op 11 april 2025.
Over de auteur
Leontien de Waal is sectorbanker Bouw. Zij volgt de belangrijkste trends en ontwikkelingen in de gebouwde omgeving. Haar ervaring en netwerk, aangevuld met kennis uit de studie Master City Developer (gebiedsontwikkeling), brengt ze in bij klanten van ABN AMRO.
Lees verder in de bouwsector
De Nederlandse bouwsector behoorde de afgelopen jaren tot een van de best presterende sectoren, ondanks verschillende uitdagingen waar de sector mee te maken heeft. Voorbeelden zijn het stikstof-dossier, de forse prijsverhogingen van energie en bouwmaterialen en ook de personeelstekorten. Gedreven door trends, innovaties en wet- en regelgeving groeit de relevantie van thema’s als duurzaamheid en milieu-impact en zoekt de sector zijn weg naar een nieuw evenwicht.
