Snelle ontwikkelingen AI stuwen noodzaak groene IT

De ontwikkelingen rond AI raakten in een stroomversnelling sinds eind 2022 de superslimme chatbot ChatGPT werd geïntroduceerd. Sindsdien buitelen de grote technologiebedrijven over elkaar heen om nieuwe AI-modellen te introduceren die steeds betere antwoorden genereren op steeds complexere vragen en op basis van geschreven instructies indrukwekkend beeld- en videomateriaal creëren. Deze ‘generatieve’ variant van AI raakt steeds meer ingebed in de dagelijkse praktijk van bedrijven.

Zoals door diverse onderzoekers en andere experts wordt aangestipt, is voor de ontwikkeling en het gebruik van AI-modellen een hoop rekenkracht nodig. Die rekenkracht wordt geleverd door geavanceerde servers, die daarvoor de nodige elektriciteit verbruiken en – afhankelijk van de lokale elektriciteitsmix – dus ook uitstoot van broeikasgassen veroorzaken. In het geval van hoge buitentemperaturen kan daarnaast het voor koeling benodigde watergebruik flink toenemen. De productie van de servers zelf is ook energie-intensief en leunt daarnaast op schaarse grondstoffen waarvan de winning eveneens gepaard gaat met de nodige milieuschade.

De complexiteit van generatieve AI-modellen vertaalt zich naar een extra hoge milieu-impact. De precieze schattingen lopen uiteen, maar onderzoekers berekenden dat voor de training van GPT-3 – een van de voorgangers van de huidige modellen achter ChatGPT – ongeveer 1.287 megawattuur aan elektriciteit nodig was. Dit is evenveel als 460 Nederlandse huishoudens samen in een jaar verbruiken. De bijbehorende CO2-uitstoot bedroeg 502 ton, wat gelijkstaat aan de jaaruitstoot van 251 Nederlandse benzineauto’s. Het daaropvolgende gebruik van de modellen vergt onderaan de streep overigens nog veel meer energie; de honderden miljoenen vragen die dagelijks op ChatGPT worden afgevuurd vereisen per dag al zo’n 564 megawattuur aan elektriciteit.

Hoewel ontwikkelaars ook steeds meer kijken naar ‘slankere’ en daarmee energiezuinigere AI-modellen, en ook de servers en datacenters steeds energie-efficiënter worden, moet de wereld rekening houden met een sterke stijging in elektriciteitsverbruik door generatieve AI. Large language models, beeldgenerators en andere generatieve AI-modellen zouden al in 2027 samen goed kunnen zijn voor eenzelfde elektriciteitsverbruik als dat van een klein land als Nederland: 85 tot 134 terawattuur.

Hoe de positieve milieueffecten van de technologie zich verhouden tot de negatieve milieueffecten is moeilijk vast te stellen. Omdat de IT-sector grotendeels leunt op elektriciteit, hangt een en ander bijvoorbeeld af van de snelheid waarmee elektriciteit wordt vergroend en of deze schone energie effectief kan worden ingezet. Zo is de productie van zonne- en windenergie onregelmatig en is dus opslag van deze energie essentieel om er 24 uur per dag de vruchten van te kunnen plukken. Ook is het belangrijk dat de levensduur van de servers zoveel mogelijk wordt gerekt, tot het moment dat vervanging door een nieuw, energie-efficiënter apparaat is gerechtvaardigd, en dat (deels) hergebruik ervan wordt aangemoedigd.

Net zoals elke digitale dienst – van mailen tot streamen – een bepaalde ecologische voetafdruk heeft, geldt dit dus ook voor generatieve AI. De nieuwe generatie AI-modellen vergen echter dusdanig veel energie, dat gebruikers er goed aan doen om een nog scherpere afweging te maken tussen de kosten en de baten ervan. Dat zal voor niet iedereen een logische stap zijn, omdat de milieukosten van IT-diensten die “ergens in een cloud” draaien toch verder weg lijken dan het directe energiegebruik van bijvoorbeeld een bedrijfspand, fabriek of wagenpark. Toch is het, met de groeiende beschikbaarheid van diensten gebaseerd op generatieve AI, goed voor bedrijven om te bepalen voor welk doel en in welke mate zij het gebruik van generatieve AI gerechtvaardigd achten.

De recent ingezette opmars van ‘groene IT’, waarbij allerlei betrokkenen op hun eigen manier de ecologische voetafdruk van IT binnen de perken pogen te houden, krijgt hierdoor de broodnodige urgentie en een extra zet.

Meer informatie

Alles over dit onderwerp vindt u in het rapport Generatieve AI pakt rol in de duurzaamheidstransitie.

• Sinds 2018 staken investeerders 793 miljoen dollar in jonge bedrijven die ‘generatieve AI’ toepassen voor duurzaamheidsdoeleinden
• Het overgrote deel van de investeringen vond plaats in 2023.
• Generatieve AI kan op basis van instructies allerlei zaken creëren, zoals tekst, 3D-ontwerpen en zelfs nieuwe materialen.
• Tegenover de potentiële duurzaamheidswinst staat het grote energiegebruik van AI.

Lees meer sectoroverstijgende artikelen

Naast de ontwikkelingen en kansen die zich in specifieke sectoren voordoen, zijn er ook volop actuele zaken die effect hebben op alle sectoren. Van klimaatbeleid en verkiezingen tot personeelstekorten en grondstoffenprijzen.

Bekijk alle artikelen