De prijs van cacao zat begin dit jaar in een opgaande lijn, meer dan 50% erbij in korte termijn. Het ging toen vooral erg goed met de vraag, de prijs was namelijk relatief laag. Dat kwam met name door het historisch hoge aanbod, want door gunstig weer groeiden de bonen vlot. Dit leverde een recordoogst op in het seizoen 2016/2017, en dus lage prijzen die we in tien jaar niet meer hadden gezien.
Download het volledige rapport
(Ziet u geen download of kunt u het rapport niet downloaden? Upgrade uw browser dan naar de meest recente versie.)
De prijs is sinds mei weer gaan dalen, en rest de vraag: hoeveel moeten we in de toekomst voor cacao gaan betalen?
Chocoladeliefhebbers hebben veel te danken aan Casparus van Houten en zijn zoon Coenraad. In 1828 vroeg de Nederlandse familie het alleenrecht aan om op goedkope wijze het vet uit geroosterde cacaobonen te persen. Het resultaat van het ingewikkelde procedé van Van Houten – dat ook wel ‘dutching’ wordt genoemd – was uiteindelijk een oplosbaar bruin poeder. Het leverde een stevige bijdrage aan de groei van de cacao-industrie in Nederland sinds die tijd. En nog steeds is Nederland een vooraanstaand land in de wereld van cacao. Terwijl de oogst van cacaobonen voornamelijk plaatsvindt in Ivoorkust en Ghana, is Nederland de grootste importeur ter wereld van deze cacaobonen. Naast verdere bewerking van cacao – voor een groot deel in de Zaanstreek – wordt ook veel van de geïmporteerde cacaobonen direct weer geëxporteerd naar omringende landen. En dat zorgt ervoor dat ook de Nederlandse handel in cacaobonen groot is.
Vraag cacao blijft robuust
Cacao is bij consumenten een geliefd product. De consumptie per hoofd van de bevolking is in Europa al jaren het hoogst. De Zwitsers eten het meeste chocolade ter wereld, namelijk circa 10 kilo per persoon per jaar. Nederland staat in dit verband op de achtste positie met bijna 5 kilo chocolade per persoon per jaar. Maar de laatste jaren neemt de consumptie van cacao in opkomende landen opvallend sterk toe. In landen zoals China, Indonesië en India ligt de consumptie per hoofd van de bevolking nog relatief laag, soms zelfs onder de 0,5 kilo per hoofd. Het geeft aan dat de potentie voor verdere groei van de vraag in deze landen hoog is. Dit jaar is de import van cacao in China toegenomen met 16%, terwijl de import van cacao in Indonesië met 2% is gegroeid op jaarbasis. Ook het aantal vermalingen van cacaobonen – een goede indicatie van de vraag naar cacao – neemt sterk toe. Tot en met september is het aantal vermalingen in Azië met 8,4% op jaarbasis toegenomen.
Ook de vraag in Europa blijft robuust, maar zijn de cijfers minder indrukwekkend als die van Azië. In West Europa is het aantal vermalingen van cacaobonen tot en met september met 5% toegenomen op jaarbasis. Maar met de vervaardiging van cacaoproducten gaat het veel minder hard. Tot en met september is de productie met slechts 0,5% op jaarbasis toegenomen in Europa. In de VS is de import van cacaobonen in dezelfde periode gedaald met 23% op jaarbasis. Dat lijkt aanvankelijk niet positief, maar in augustus en september is de import weer sterk aangetrokken na maar liefst twaalf maanden van krimp.
Aanbod cacao blijft voldoende
De weersomstandigheden in West-Afrika waren gunstig voor de groei van de cacaobonen: voldoende zon en weinig regen, waarmee schimmels weinig kans kregen zich te ontwikkelen. Dat betekent dat het aanbod goed blijft en dat heeft een drukkend effect op de cacaoprijs. Mondiaal is er geen tekort aan cacaobonen. De International Cacao Organisatie (ICCO) gaat uit van een surplus van 31.000 ton voor het seizoen 2017/2018. Dat is nog net geen 1% van het totaal aantal cacaovermalingen en ligt ten opzichte van het seizoen 2016/2017 met de recordoogst 6%-punt lager. De ICCO denkt dat de ratio van voorraden versus de vermalingen op 38,5% uit komt. Dat ligt met 1%-punt nog onder het langetermijngemiddelde sinds 2008. Het aantal vermalingen is sinds 2008 met bijna 30% gestegen, terwijl de voorraden met nog geen 13% toenamen. Dit heeft een lagere ratio van voorraden versus de vermalingen tot gevolg. Dat duidt veelal op hogere prijzen aangezien er minder cacaobonen beschikbaar zijn. Daardoor komt er uiteindelijk minder poeder op de markt. Het is een prikkel voor vermalers om hun capaciteit uit te breiden om aan de vraag te kunnen voldoen. Verder zorgen de vaste zogenoemde ‘farm gate’ prijzen voor een gegarandeerde prijs voor boeren in Ivoorkust en Ghana. De maatregel moet er bovendien voor zorgen dat het aantal cacaobomen in stand blijft en boeren niet overschakelen naar een ander gewas (zoals palmolie).
Prijsvolatiliteit cacao blijft hoog
Door de politieke chaos rondom de Brexit heeft de in Londen genoteerde cacaoprijs terrein verloren afgelopen week. Nadat duidelijk werd dat het verzet tegen het uittredingsakkoord toenam, verloor het pond flink terrein tegenover zowel de euro als de dollar. Op de korte termijn blijft de onzekerheid op dit front hoog en de beweeglijkheid van het pond – en ook die van de cacaoprijs – neemt daardoor toe. Het beleid van de centrale bank van de VS (de Fed) zal ook nog voor de nodige onrust gaan zorgen. In december gaat de Fed naar alle verwachting de rente weer verhogen en dat zorgt voor een sterkere dollar ten opzichte van de euro. Dit zet druk op de cacaoprijs die internationaal ook in dollars wordt verhandeld. De dollar gaat echter volgens ABN AMRO in 2019 weer afzwakken richting de EUR/USD 1,25 aan het eind van 2019. Hier gaat een opwaarts effect op cacaoprijs vanuit. Ook speculatie speelt een rol in de prijsvorming en de volatiliteit. Het aantal ‘long’ posities neemt sinds juni dit jaar onder producenten, handelaren, verwerkers en gebruikers toe, in ruil voor ‘short’ posities. Dit duidt erop dat ook zij anticiperen op hogere prijzen.
De sterke fluctuaties in de cacaoprijs vertalen zich echter niet direct in de consumentenprijs voor chocolade. En dat is maar goed ook, want dat brengt veel onzekerheid voor alle betrokkenen. Daarom hebben veel producenten van chocolade de prijsvolatiliteit veelal afgedekt door hedge- of langetermijncontracten. Het is hierdoor voor producenten niet noodzakelijk om de korte termijn prijsveranderingen de door te berekenen aan eindgebruikers. Bovendien is de internationale cacaoprijs slechts één van de vele factoren die de afzetprijs van het eindproduct bepalen.
ABN AMRO gaat uit van een hogere cacaoprijs op de lange termijn. De vraag naar cacao blijft goed, met name de groeipotentie in Azië en andere opkomende markten is erg groot. Dat biedt een goede basis voor sterkere prijzen. Daar tegenover staat dat het tempo van de groei van de vraag in ontwikkelde economieën afneemt en deze trend zal de komende jaren doorzetten. Over de ontwikkeling van het aanbod op de lange termijn kan nu nog weinig zinnigs gezegd worden. Wel staat het aanbod blootgesteld aan allerlei verstoringen die de hoeveelheid sterk kunnen beïnvloeden. Denk aan de invloed van het weersfenomeen El Niño op de oogst (minder gunstige weersomstandigheden met schimmels en ziekten tot gevolg), de veroudering van de bomen (ten koste van de kwaliteit van de cacaobonen), de opkomst van landen als Peru, Brazilië en Chili en de afname de investeringen (met een daling van het oppervlakte met cacaobomen tot gevolg). Ook de politieke instabiliteit van grote cacao producerende landen heeft grote invloed.
Meer informatie
Lees het volledige rapport 'Cacao wordt weer duurder'
Lees verder in de agrarische sector
De agrarische sector in Nederland kenmerkt zich door hoge productiviteit en kwaliteit. Veel landen en organisaties zien Nederland daarom als agrarisch gidsland. Met een export van ruim EUR 100 miljard draagt de Nederlandse land- en tuinbouw sterk bij aan onze economie.
