Kleine en middelgrote musea lopen bezoek mis doordat ze hun doelstelling of missie onvoldoende communiceren. De focus is na de genomen bezuinigingen op cultuur meer op het verhogen van het bezoek via grotere tentoonstellingen komen te liggen. De identiteit van middelgrote en kleine musea komt daarmee in het gedrang, en dat kan juist bezoek kosten.
Download het volledige rapport
(Ziet u geen download of kunt u het rapport niet downloaden? Upgrade uw browser dan naar de meest recente versie.)
Ontbreken identiteit kost bezoek
Musea lopen zodoende inkomsten mis door het niet of gebrekkig formuleren van hun ‘reden van bestaan’ of hun eigen identiteit. Het is voor culturele instellingen van belang om hun identiteit helder te bepalen en uit te dragen, en om tijdelijke exposities hiermee in lijn te houden.
Voor relatief grote instellingen is het vaak gemakkelijker om een missie te hebben en daar aan vast te houden. Het Mauritshuis staat bijvoorbeeld voor schilderkunst uit de Gouden Eeuw en brengt die kennis daarnaast actief over op jongere generaties. Het museum van Singer Laren houdt vast aan het weergeven van klassiek modernisme in Nederland.
Het zijn vooral de grote musea die de bezoekersaantallen hebben zien stijgen. Vanaf 2012 tot en met 2016 steeg het bezoek aan grote musea (omzet van minimaal 3,2 miljoen euro) met 43%. Middelgrote musea bleven hier bij achter, met een stijging van 35%. De bezoekersgroei van kleine musea (omzet tot 400.000 euro) bleef zelfs beperkt tot slechts 4%. Middelgrote en kleine musea moeten harder vechten voor hun voortbestaan en hun oorspronkelijke identiteit is vaak lokaal. Nadat de regering ging bezuinigen op kunst en cultuur, deden ook middelgrote en kleine musea verwoede pogingen om met bredere tentoonstellingen veel bezoekers te trekken.
Dergelijke tijdelijke tentoonstellingen hebben echter niet altijd meer iets te maken met de oorspronkelijke identiteit van musea.
Hoewel die reflex naar een focus op bezoek verklaarbaar is, komt de identiteit van musea in zo’n geval onder druk. Uiteindelijk gaan exposities die ver van de identiteit van het museum afstaan, juist ten koste van het bezoek. Van de museumbezoekers vindt 28% dat de nadruk steeds meer op bezoekersaantallen is komen te liggen, in plaats van op de inhoud.
Sponsors en partners
Wanneer de identiteit onder druk staat, is het voor kleine musea ook moeilijker om sponsors of investerende partners aan zich te binden. In de periode van zes jaar tot en met 2016 daalde de private inkomsten van kleine musea (omzet tot 400.000 euro) met 25%, terwijl grote musea (omzet boven de 3,2 miljoen euro) floreerden, mede door grote heropeningen. Voor het opbouwen van een structurele relatie met een partner geldt – net als bij bezoekers – dat dit eenvoudiger is wanneer de doelstelling of missie van een museum duidelijk is en helder wordt uitgedragen. Bovendien is belangrijk dat er een ‘match’ is tussen eventuele sponsors en het museum. Het Rembrandthuis legde als grote culture instelling een relatie met Kikkoman, de Japanse producent van sojasaus die eetculturen met elkaar wil verbinden.
Inmiddels is Kikkoman al meer dan 20 jaar een van de grootste sponsors van de kunstwerken in het Rembrandthuis. Kikkoman zei bij de start van die relatie zich graag te identificeren met de hoge kwaliteit die Rembrandt uitdraagt. Samenwerking met partners hoeft daarbij niet alleen financieel gedreven te zijn.
Een partner kan ook adviseren richting een museum of een netwerk aanwenden. Voor kleinere musea zijn dergelijke partnerrelaties eveneens een geschenk van uit de hemel. Daarbij zijn donaties (van particulieren en bedrijven) ook van belang. Musea die hun identiteit te grabbel gooien, hebben meer moeite om donaties te krijgen, ook voor specifieke projecten. Met een duidelijk (en allicht regionaal) verhaal kan een museum deze groep toch aan zich binden. Uit ons onderzoek blijkt dat 75% van de consumenten voor het doen van een donatie het belangrijk vindt dat de doelstelling of missie van een museum helder is. Een museum dat grote sponsors heeft, moet hier niet geheimzinnig over doen. Van de museumbezoekers geeft 27% aan het belangrijk te vinden om te weten welke partijen een museum financieren.
Inspelen op wensen bezoeker door technologie
Bij het uitdragen van de doelstelling en missie van een museum, kan technologie een ondersteunende rol spelen. Denk aan een app die de gast in een museum ‘rondleidt’ en van informatie voorziet.
Vooral voor jongeren onder de 40 jaar zijn dergelijke toepassingen van belang: 6 op de 10 (59%) van hen geeft aan waarschijnlijk (of zeker) vaker een museum te bezoeken als dergelijke toepassingen beschikbaar zijn. Onder consumenten van 40 jaar en ouder is dit 37%.
Meer informatie
Lees het interview 'Singer Laren verrast bezoekers, maar houdt vast aan identiteit’ met Evert van Os, algemeen directeur van Museum Singer Laren.
Lees het volledige rapport 'De waarde van identiteit voor musea'.
Zo genereren musea meer omzet uit eten en drinken
Onze sectoreconoom Retail en Leisure Sonny Duijn vertelt het in 'Musea: Kans op verhogen omzet op eten en drinken'.
Lees verder in de sector Leisure
De sector Leisure heeft een zware periode grotendeels achter de rug. Het herstel is ingezet met afbouwen van de maatregelen omtrent corona. De terrassen beginnen vol te raken, het aantal toeristen neemt toe en evenementen kunnen weer georganiseerd worden. De personeelstekorten zijn nu de grootste uitdaging. Werkzaamheden van het personeel digitaliseren en het spreiden van gasten kunnen de impact daarvan beperken.
