De bouwsector stoomt door

(Ziet u geen download of kunt u het rapport niet downloaden? Upgrade uw browser dan naar de meest recente versie.)

In de eerste acht maanden van 2017 steeg de bouwproductie met 5,5% j-o-j. De maandelijkse ontwikkeling is zeer divers. De maanden maart en mei waren uitzonderlijk goed. Toen steeg de bouwproductie met 12,5% j-o-j respectievelijk 13,4% j-o-j. April viel tegen, toen de bouwproductie maar met 0,3% j-o-j steeg. Deze tegenvaller werd veroorzaakt door meer feestdagen in april dan in 2016.

In de eerste acht maanden van 2017 laten de branches gerelateerd aan de woningbouw hoge omzetgroei zien. De woning- en utiliteitsbouw groeide in de eerste acht maanden van 2017 met 9,7% j-o-j. De afwerkingsbedrijven (onder andere schilders en stukadoors) lieten een omzetgroei van 7,3% j-o-j zien. De omzet van projectontwikkelaars steeg met 5,4% j-o-j. Opvallend genoeg doen de installateurs het op dit moment niet goed. Hun omzet daalde met 1,9% j-o-j in de eerste acht maanden van 2017. Mogelijk hebben zij moeite om hogere prijzen te vragen of zijn zij selectiever in welke opdrachten ze aannemen.

De bedrijven actief in de gww laten een wisselende ontwikkeling zien. De omzet van alle gww-bouwers steeg in de eerste acht maanden met 4,4% j-o-j. Vooral de bouwers van wegen, spoorwegen en tunnels deden het goed. Hun omzet steeg met 10,5% j-o-j. De omzet van kabel- en buizenleggers daalde met 1,9% j-o-j. Bedrijven actief in de natte waterbouw lieten in het eerste kwartaal van 2017 een omzetgroei van 14,2% j-o-j zien.

In het eerste halfjaar van 2017 profiteerde de bouwmaterialenindustrie van de sterke toename van de nieuwbouw van woningen. De omzet steeg in het eerste halfjaar met 4,1% j-o-j. Het verschil met de houtindustrie is duidelijk. De omzet van de houtindustrie steeg namelijk maar met 2,2% j-o-j. De houtindustrie is minder sterk afhankelijk van de nieuwbouw en profiteert daarom in mindere mate van de opleving daarvan. Wel stijgt de omzet harder dan de productie, omdat producenten door het toegenomen materiaalgebruik hogere prijzen kunnen vragen. De omzet van de groothandel steeg in het eerste halfjaar van 2017 met 9,2% j-o-j.

De architecten profiteren ook van het herstel van de nieuwbouw van woningen. Hun omzet steeg in het eerste halfjaar van 2017 met 10,8% j-o-j. De ingenieurs hebben het een stuk moeilijker door de internationale onzekerheden. Hun omzet steeg met 2,8% j-o-j in het eerste halfjaar van 2017.

De orderportefeuille van bouwers bevindt zich op een zeer hoog niveau. In augustus 2017 bedroeg de orderportefeuille 8,9 maanden. Sinds het begin van de meting in 2001 is de orderportefeuille nog nooit zo hoog geweest. Zowel de orderportefeuille van woningbouwers (10 maanden) als die van utiliteitsbouwers (9,8 maanden) staat op een zeer hoog niveau.

De orderportefeuille van gww-bouwers steekt hierbij wat mager af, maar die neemt in 2017 wel langzaam toe. In augustus bedroeg de orderportefeuille 6,2 maanden. In februari was dit nog 5,7 maanden. De wegenbouwers hebben voor 5,5 maanden werk, terwijl de grond- en waterbouwers voor 7 maanden werk hebben.

Het vertrouwen van ondernemers in de bouw in het aantal te verwachten vacatures nam de afgelopen maanden weer toe na een dip. Het vertrouwen is nog hoog en ook nog hoger dan het vertrouwen in de industrie en commerciële dienstverlening. Maar liefst 20,2% van de bouwondernemers geeft aan dat zij het tekort aan arbeidskrachten als een belemmering ervaren. Dit aantal is nog nooit zo hoog geweest.

Het aantal openstaande vacatures blijft oplopen. In het tweede kwartaal van 2017 stonden er 11.400 vacatures open. Een stijging van 67,6% in vergelijking met dezelfde periode vorig jaar. Het hoogste aantal sinds eind 2008. Ook het aantal banen in de bouw neemt gestaag toe. In april 2017 waren er 305.000 banen in de bouw, een stijging van 3% j-o-j.

Om circulair te bouwen, zijn hergebruikte materialen noodzakelijk. In 2050 moet de Nederlandse economie in zijn geheel draaien op herbruikbare grondstoffen en in 2030 al voor de helft. Dit geldt ook voor nieuwbouw. Het wordt een grote uitdaging om hiervoor enkel herbruikbare grondstoffen te gebruiken.

Een belangrijke herbruikbare grondstof is het sloopmateriaal uit oude gebouwen. De afgelopen 5 jaar werden er jaarlijks gemiddeld 17.000 gebouwen gesloopt, de meerderheid woningen. In dezelfde periode werden er gemiddeld jaarlijks 57.000 nieuwe gebouwen neergezet. Voor nieuwbouw en sloop van woningen zijn zelfs cijfers beschikbaar die teruggaan naar 1921. In deze periode zijn er jaarlijks gemiddeld 76.000 woningen gebouwd en 8.500 woningen gesloopt.

Als al het sloopmateriaal wordt hergebruikt voor nieuwe woningen, kunnen daarmee jaarlijks 17.000 nieuwe gebouwen worden gebouwd. Dit is niet voldoende. De prognoses gaan uit van 60.000-80.000 nieuwe woningen per jaar. En dan zijn de nieuwe overige gebouwen nog niet meegerekend. De rest van het materiaal voor nieuwbouw moet afkomstig zijn van biomassa, waaronder hout. Ongeveer 4 procent van het gebruikte bouwmateriaal in alle gebouwen in Nederland betreft hout. Hout wordt nu voornamelijk gebruikt in daken en de gebouwfundering. In Nederland wordt weinig hout geproduceerd. In 2015 werd er 664 miljoen kg hout in Nederland gewonnen. Er werd 5.825 miljoen kg hout ingevoerd (waarvan er vervolgens 4.812 miljoen kg hout weer werd uitgevoerd). Nederland is voor het gebruik van hout dus sterk afhankelijk van import. Het grootste deel van de invoerwaarde van hout komt in 2016 uit Duitsland, gevolgd door Zweden en Frankrijk. Hout is een bulkgoed, wat duidelijk blijkt uit het feit dat het grootste deel van het hout van landen om ons heen komt. Een kleiner deel van het hout komt uit Indonesië en Maleisië.

Circulair bouwen gaat verder dan nieuwbouw en het materiaal dat daarvoor gebruikt wordt. Gebruik in plaats van bezit wordt ook steeds belangrijker. Installaties kunnen gehuurd worden in plaats van gekocht. Dit kan bijvoorbeeld gedaan worden met liften en lampen.

Installaties worden ook steeds belangrijker in een gebouw. UNETO-VNI, de brancheorganisatie van de installateurs, heeft berekend wat de installatiequote is. Deze quote geeft het aandeel van de installatietechniek in de totale bouwsom aan. De installatiequote voor zowel nieuwbouw, groot- als klein onderhoud van woningen is de afgelopen jaren toegenomen. Tijdens groot onderhoud wordt de meeste installatietechniek gebruikt, in 2016 bedroeg dit 48,2%. Daar was de afgelopen jaren ook de grootste stijging te zien. In tegenstelling tot de woningbouw, wordt in utiliteitsgebouwen veel installatietechniek gebruikt in de nieuwbouw. In 2016 bedroeg 40,4% van de bouwsom van nieuwe gebouwen installatietechniek. In 2012 was dit nog 29,2%. Nieuwe utiliteitsgebouwen zijn vaak zeer duurzaam, waarvoor veel installaties nodig zijn.

We schreven al eerder over het marktpotentieel van circulair bouwen. Dat is hier terug te vinden.

Lees het volledige rapport ‘Stand van Bouw’.

Lees verder in de bouwsector

De Nederlandse bouwsector behoorde de afgelopen jaren tot een van de best presterende sectoren, ondanks verschillende uitdagingen waar de sector mee te maken heeft. Voorbeelden zijn het stikstof-dossier, de forse prijsverhogingen van energie en bouwmaterialen en ook de personeelstekorten. Gedreven door trends, innovaties en wet- en regelgeving groeit de relevantie van thema’s als duurzaamheid en milieu-impact en zoekt de sector zijn weg naar een nieuw evenwicht.

Bekijk alle artikelen