Bank op de Bouw

Eerder sprak de Architekten Cie over circulair ontwerpen, New Horizon over urban mining en Studio RAP over de mogelijkheden van robotic architecture. Aansprekende thema’s, voor u en voor ons.

In deze vlog staat de circulaire economie weer centraal. Ditmaal ABN AMRO’s bouwproject manager Rudolf Scholtens. Hij was met het ABN AMRO team verantwoordelijk voor het daadwerkelijk ontwerpen én realiseren van de circulaire ambities van Circl.

Circl is ontworpen en gebouwd, volgens de principes van de circulaire economie. Dat is niet zomaar gegaan, of vanzelf gekomen.  We  zijn van een heel duurzaam ontwerp, naar een plan gegaan dat circulair te bouwen is. Om dat voor elkaar te krijgen moet je specifieke ontwerpprincipes formuleren. Doordat er nog veel onbekend is over circulair bouwen, hebben we als opdrachtgever geen eindproduct uitgewerkt, maar doelen geformuleerd. Die zijn in goed overleg met adviseurs, aannemers, onderaannemers en leveranciers uitgewerkt. Het is voor iedereen pionieren geweest, maar wel met die circulaire ambities en gezamenlijke doelen.

Uiteraard zijn de algemene principes van ‘Reuse, Reduce , Recycle’ van toepassing geweest bij alles wat bedacht en gebouwd is. Daarnaast een aantal specifieke ontwerpprincipes;

Volledig elektrisch, draaiend op gelijkstroom en zelfvoorzienend

Het paviljoen is ontworpen om de vraag naar energie te minimaliseren (reduce). Er is maximaal gebruik gemaakt van bestaande energiebronnen (recycle). En de gekozen oplossingen zoals Phase Changing Materials en Exasun zonnepanelen hebben een lange levensduur en zijn modulair (reuse).

Maximaal demontabel en makkelijk te repareren

Bij elk onderdeel van het gebouw zijn de volgende vragen gesteld is de vraag gesteld; Kan je het makkelijk vervangen als een deel kapot gaat? “Wat doen we bij demontage van gebouw, hoe kunnen we dan zoveel mogelijk hergebruiken?”. Zoveel mogelijk onderdelen zijn geschroefd, dus geen kit, pur, lijm op de bouw. Belangrijk is dat alle materialen zoveel mogelijk als bouwmaterialen hergebruikt kunnen worden. Daar kan je over praten, kennis delen en dan ook doen. Kortom “Nu nadenken over een volgend leven”. ;

Gebruik minder en/of hergebruikte materialen

Je kan je bij elk materiaal, bij elke laag en bij elk detail afvragen of het echt nodig is. Dat levert pure architectuur op; what you see is what you get. Ook belangrijk vanuit functioneel oogpunt, je kan overal bij. Daarbij, minder materiaal is minder grondstoffen. Als je dan toch grondstoffen nodig hebt, gebruik dan biologisch materiaal. Of nog beter, gebruik bestaande onderdelen en materialen. Er zijn steeds meer ‘circulaire bouwstenen’ in de markt. Produceten die gemaakt zijn van bestaande, hergebruikte onderdelen en grondstoffen. Via het Urban Mining Collective en andere initiatieven zal het niet lang meer duren of je kan gebouwen volledig circulair maken. Dat kan dan geen excuus meer zijn om niet circulair te bouwen.

Living Lab

Een ander belangrijk doel is dat het gebouw een living lab wordt voor de circulaire economie. Niet alleen gedurende de bouw, maar ook nu in het gebruik. Circl zal zich gedurende de levensduur continue aanpassen aan de veranderingen vanuit het gebruik, de omgeving en de laatste stand der techniek. Experimenten die het gebruik verbeteren. En voor alles wat we doen hanteren we geen ‘copy right’ maar een ‘right to copy’. Een mooi voorbeeld van dat experimenteren is het materialenpasspoort dat door ABN AMRO voor Circl is opgezet. Alle onderdelen en materialen van Circl zijn vastgelegd in een digitaal model. Hierin niet alleen afmetingen, eigendom en onderhoud. Het materialenpaspoort wordt op enig moment aangesloten op een bouwmarktplaats. Onze materialen kunnen zo gewaardeerd worden aan een echte marktprijs én uiteindelijk ook verhandeld bij einde beschikbaarheid voor Circl. Als de circulaire economie in 2030 een feit is, zijn gebouwen grondstofmijnen en veel meer waard dan wat nu te boek staat.

Van het bouwen met deze relatief simpele circulaire ontwerpprincipes voor Circl  hebben we veel geleerd. De ambitie voor het project lag hoog. Door een open samenwerking, met de juiste partners is dat ambitieniveau zeker niet lager geworden. Gedurende het proces raakten partijen beter op elkaar ingespeeld, begonnen de circulaire principes echt te leven en werden verwachtingen overtroffen door de toegenomen kennis en interesse in dat ene doel; beter circulair bouwen. Dat samen werken aan verbetering brengt lol en geeft energie aan een team. En het is ‘techneuten’ eigen, constant door knutselen aan verbetering.

De belangrijkste lessen die collega Rudolf Scholten na een paar jaar ontwerpen en bouwen heeft opgedaan delen we graag met u. Met de ontwerp principes en deze lessen kan iedereen beginnen met circulair bouwen.  In de vlog een nadere toelichting en een paar leuke voorbeelden van Circl!

Lef en ambitie

Het vergt lef om iets anders te doen. Bij ons als bank vergde het lef om duurzaamheid, zoals we  het kennen, los te laten. Om na goedkeuringen een ontwerp opnieuw uit te vinden, op basis van een ‘onderbuikgevoel’. De ambitie is daarna gezamenlijk neergezet en gedragen. De lat is hoog gelegd om als uitdaging te fungeren. Die uitdaging inspireert en verbind. Dat hebben we gemerkt. 

Doorzetten en doen

Pionieren is niet makkelijk. Veranderen roept weerstand op. De circulaire ambitie is op vele momenten knap lastig geweest. Het bouwteam heeft elkaar moeten helpen met kennis, kunde en doorzettingsvermogen. Maar niet alleen in het team, ook bij de ‘achterban’ moet de wil er zijn. Een ‘power sponsor’ in je organisatie helpt.  Werkmethodieken zoals ‘de ronde tafel’ van BAM hebben bijgedragen aan het resultaat. Maar ook als je geen vaste methodiek hebt, is het een kwestie van klein beginnen met circulair. Denk aan de simpele principes van reuse/reduce/recycle. Daar kan je mee beginnen, daar moet je het mee doen!

Duidelijke doelstellingen

Nadat er duidelijke circulaire doelstellingen en ontwerp principes hebben vastgesteld, hebben we ook een duidelijke proces afspraak gemaakt. Alle belangrijke ontwerpbeslissingen moeten langs de circulaire ‘meetlat’ gelegd worden. Die meetlat bestond onder andere uit de bovengenoemde ontwerpprincipes, maar ook uit vormgeving en natuurlijk ook kosten. Waarbij kosten zeker niet alleen in bouwkosten anno nu uitgedrukt worden. Maar juist ook de kosten van een product/onderdeel gedurende de levenscyclus (life cycle costing LCC) én de eindwaarde. Daar zit de meerwaarde. Die LCC optimaliseren is een belangrijk onderdeel van circulair denken en doen.

Circulair is samen

Bouwen is samenwerken, en circulair bouwen is nog meer samenwerken. Het vergt veel van een team. Het is nu nog pionieren, over grenzen heen kijken en open staan voor verandering. Oh ja, en natuurlijk binnen budget (LCC) en tijd leveren. Maar wil je een circulair bouwwerk maken en het beste uit een product, grondstof of bedrijf naar boven halen dan moet er breed samengewerkt worden kennis en kunde maximaal te bundelen. Dat doe je door goed te communiceren, open te staan voor andere invalshoeken, gepassioneerd te zijn en lol te vinden in dat wat je doet. Je moet over de eigen grenzen én de tijd heen kijken, maximaal integraal dus.

Wilt u hier meer weten over wat u van onze ervaring kan leren, bekijk dan deze vlog en leer meer over samen circulair ontwerpen en bouwen.

ABN AMRO experimenteert volop met de mogelijkheden van die circulaire economie, ook in de bouw. Zo hebben we eind 2017 ons circulair paviljoen Circl geopend, pal tegenover ons hoofdkantoor op de Zuidas in Amsterdam.  We experimenteren er nu volop met circulair  gebruik, catering, etc.

In een circulaire economie gaan we zuiniger om met onze slinkende voorraad grondstoffen door gebruik van producten zo veel mogelijk te beperken en waar mogelijk te recyclen. Anders dan in het huidige lineaire model – waarin we spullen maken, gebruiken en weggooien – ontwerpen we nieuwe producten op zo’n manier dat we ze makkelijker kunnen hergebruiken. Dat telt zeker ook voor de bouw. Met duurzame productie stoten we bovendien minder broeikasgassen uit. Alles bij elkaar opgeteld: circulair produceren leidt tot een beter milieu, een gezondere samenleving en een duurzamere economie.

Circl is duurzaam van fundering tot dak en van ontwerp tot exploitatie. De kennis die we op hebben gedaan, delen we graag. We hebben geen copyright, maar een right to copy. Dat doen we om de overgang naar een circulaire economie te versnellen. Zo zijn er eerdere vlogs verschenen met leuke en leerzame informatie. Ook gaat er binnenkort nog een rapportage volgen over circulair inkopen en over de echte waarde (true value) van circulair bouwen. Vragen? Neem gerust contact op.

Lees verder in de bouwsector

De Nederlandse bouwsector behoorde de afgelopen jaren tot een van de best presterende sectoren, ondanks verschillende uitdagingen waar de sector mee te maken heeft. Voorbeelden zijn het stikstof-dossier, de forse prijsverhogingen van energie en bouwmaterialen en ook de personeelstekorten. Gedreven door trends, innovaties en wet- en regelgeving groeit de relevantie van thema’s als duurzaamheid en milieu-impact en zoekt de sector zijn weg naar een nieuw evenwicht.

Bekijk alle artikelen