De aangepaste fietsen van Van Raam veroveren de wereld

Familiebedrijf Van Raam wordt sinds 2001 geleid door Marjolein Boezel, haar broer Jan-Willem Boezel en zwager Ronald Ruesink. In 1984 nam hun (schoon)vader Pieter Boezel het bedrijf – dat toen alleen gewone fietsframes maakte – over. Onder zijn leiding specialiseerde Van Raam zich in het ontwerp en de productie van aangepaste fietsen voor mensen met een beperking. Volgens Financieel en HRM Directeur Marjolein Boezel is deze specialisatie per toeval ontstaan: “Een vriend van mijn vader kreeg een hersenbloeding en kon niet meer op een standaard tweewieler rijden. Mijn vader besloot zelf een driewielfiets voor hem te maken. Daar werd zo enthousiast op gereageerd dat hij met Van Raam uiteindelijk de omslag heeft gemaakt naar aangepaste fietsen.”

Het bleek een gouden zet. Van Raam is inmiddels uitgegroeid tot wereldmarktleider op het gebied van aangepaste fietsen. De driewielers, tandems en rolstoelfietsen gaan de hele wereld over. Van Raam verkoopt nu zelfs meer fietsen in het buitenland dan in Nederland. De grootste afzetmarkten zijn Duitsland, Noorwegen, Amerika en Engeland. “Eerst verkochten we 75 procent van onze fietsen in eigen land en de rest in het buitenland”, vertelt Boezel. “Maar de laatste jaren is dat heel erg veranderd. De verdeling is nu 60 procent buitenland en 40 procent Nederland.”

De buitenlandse groei werd volgens Boezel nog eens extra versterkt door corona. “Tijdens de pandemie is fietsen overal ter wereld heel populair geworden als vrijetijdsbesteding. In Nederland is de fiets vooral een manier om van A naar B te komen, in het buitenland is het een recreatiemiddel. Daarnaast hebben we ons elektrosysteem aanzienlijk verbeterd. Dat is essentieel om goed te kunnen fietsen in bergachtige gebieden in bijvoorbeeld Duitsland.” Boezel vergelijkt de buitenlandse groei met een olievlek die zich verspreidt: “In veel landen is een aangepaste fiets een totaal onbekend product. Dat valt op. Eén fiets verkoopt zichzelf vijf tot zes keer.”

Om te voldoen aan de groeiende vraag naar aangepaste fietsen liet Van Raam een compleet nieuwe fabriek bouwen, voor een groot deel gefinancierd door ABN AMRO. In Varsseveld opende begin 2019 een van de schoonste fabrieken van Nederland. De locatie is vrijwel energieneutraal dankzij een klimaatsysteem van 25 gesloten bodembronnen, triple A glas, 1.800 zonnepanelen, warmtepompen en ledverlichting. €16 miljoen was er nodig voor de bouw en inrichting van de nieuwe fabriek. ABN AMRO verschafte een lening van €11,5 miljoen. De nieuwbouw werd voor een deel gefinancierd via ABN AMRO, waarbij de bank de aanvraag van de groenverklaringen verzorgde.

De fabriek is een voorbeeld op het gebied van duurzaamheid. Toch was duurzaamheid volgens Boezel geen doel op zich: “Als je nieuw bouwt doe je dat zo duurzaam mogelijk, dat spreekt voor zich. Maar we wilden vooral een plek maken waar onze mensen zich prettig voelen. Je brengt immers meer tijd door op je werk dan thuis. Daarom zit er bijvoorbeeld veel glaswerk in de fabriek. Mensen willen niet tegen een muur aankijken, maar hebben daglicht nodig.”

Het werkgeluk van de medewerkers heeft voor Van Raam de hoogste prioriteit. “Veel collega’s blijven jarenlang bij ons werken en onze oudste medewerker bleef zelfs tot zijn 96e in dienst. Als ik mensen met plezier naar hun werk zie gaan, kan ik daar enorm van genieten”, vertelt Boezel. “Als mensen een bezoek brengen aan onze fabriek vertellen ze daarna vaak dat er een aanstekelijke energie hangt. Er is altijd reuring en er worden steeds weer nieuwe dingen bedacht.”

Deze innovatiedrift is kenmerkend voor Van Raam. De fabriek in Varsseveld is niet alleen een van de schoonste, maar ook een van de slimste van Nederland. Op een oppervlakte van 18.000 m2 worden de aangepaste fietsen volledig in eigen huis bedacht en geproduceerd: er komt een rechte buis naar binnen en een compleet eindproduct weer naar buiten. Daarvoor maakt Van Raam gebruik van innovatieve technieken als 3D printers en scanners. Boezel: “In vergelijking met een reguliere fietsfabriek maken wij relatief kleine aantallen. Dan is 3D printing echt een uitkomst. Je kunt heel snel kleinere aantallen printen en dingen aanpassen. Dat levert tijd en geld op. We hebben nu twee grote kunststof printers en een industriële staal printer staan. Hoe meer we er mee werken, hoe meer mogelijkheden we zien.”

Het is duidelijk: aan stilstaan doen ze niet bij Van Raam. Sinds de opening van de nieuwe fabriek in 2019 zijn er zelfs al twee nieuwe locaties bijgekomen. Een assemblagefabriek in Polen en een uitbreiding van de fabriek in Varsseveld. De fabriek in Polen is volgens Boezel waarschijnlijk niet de laatste fabriek in het buitenland: “We willen de locatie in Varsseveld niet nog groter later worden, maar sturen op volumegroei in het buitenland. Polen is de perfecte locatie om van dichtbij te leren hoe je op afstand werkt. Intern hebben we al onze processen gedigitaliseerd en geautomatiseerd om het schaalbaar te maken. Dat lukt nu heel aardig. Onze medewerkers in Polen waren binnen zes weken ingewerkt, terwijl ze nog nooit een fiets hadden gerepareerd. Als de vraag groot genoeg is, openen we in de toekomst misschien wel een fabriek in Amerika”.

Partner in de extreme groei van Van Raam is ABN AMRO. Naast de nieuwbouw in Varsseveld in 2018, verstrekte de bank onlangs een financiering voor verdere groei en voor de uitbreiding van de fabriek in Nederland. “Voor mij is het heel belangrijk dat ik de bank kan meenemen in de gedachten en visie van ons bedrijf, zeker als je zo snel groeit”, vertelt Boezel. “We werken al jaren nauw samen met ABN AMRO relatiemanager Evert van Rootselaar. Omdat hij de context begrijpt, kunnen we snel schakelen. Bij de financieringsaanvraag voor de nieuwbouw in Varsseveld is ABN AMRO bijvoorbeeld heel snel aan boord gekomen. Zij hebben voor ons eerst alle mogelijke scenario’s doorgerekend, dat gaf veel rust en vertrouwen.”