Het geopolitieke belang van de energietransitie in Europa
Europa zet vol in op hernieuwbare energie. Dat is goed nieuws voor het klimaat. Maar volgens Rob de Wijk is de Europese energietransitie ook van groot geopolitiek belang. De hoogleraar Internationale Betrekkingen en oprichter van the Hague Centre for Strategic Studies (HCSS) pleit voor een Europa dat onafhankelijk is van olie en gas.
Energie als geopolitiek pressiemiddel
Energie is én blijft volgens De Wijk een cruciale factor in de wereldpolitiek. “Grootmachten als Rusland en Amerika gebruiken olie en gas als pressiemiddel om politiek te bedrijven. En dat gaat niet snel veranderen. Want ook in 2040 zal een groot deel van onze energiemix nog uit fossiele bronnen bestaan. Dat is slecht nieuws voor Europa. We hebben hier namelijk geen olie en gas om geopolitiek mee te bedrijven en zijn dus veel te afhankelijk van andere landen.”
Nord Stream 2
De hoogleraar neemt de aanleg van de omstreden pijplijn Nord Stream 2 als voorbeeld. Trump is fel tegen de gasverbinding die Duitsland van Russisch gas moet voorzien. Op een NAVO-top in 2018 zei de president zelfs dat Nord Stream 2 Duitsland ‘een gevangene’ zou maken van Rusland. De Wijk: “Nord Stream 2 is een groot politiek spel geworden. Trump heeft sancties aangekondigd tegen bedrijven die de meewerken aan de bouw van de pijplijn. Hij heeft liever dat Europa zijn vloeibare gas (lng) koopt. Omdat wij afhankelijk zijn van gas uit Rusland wordt er nu een geopolitiek spel gespeeld in Europa.”
Strategisch denken verleerd
In Europa zijn we volgens De Wijk bovendien totaal verleerd om strategisch te denken. “We hebben altijd achter Amerika aangehold, maar worden nu geconfronteerd met een president die niet gelooft in internationale samenwerking en die niet houdt van handelsverdragen. Dat is een wezenlijk probleem. We worden nu gedwongen om na te denken. Voor mij zijn dit soort zaken de belangrijkste redenen om zo snel mogelijk te verduurzamen. Als Europa onafhankelijk wordt van gasimporten uit landen die een ander politiek systeem hebben, kunnen we ervoor zorgen dat we minder politiek beïnvloedbaar zijn.”
Grabbelton aan oplossingen
Hoewel Europa goed op weg is, zal het volgens de hoogleraar niet makkelijk worden om de energietransitie tot een goed einde te brengen. “Het is nu nog een grabbelton aan oplossingen waarvan het nog maar de vraag is hoe die straks in elkaar grijpen. De transitie in Europa is vooral ideologisch gedreven, en juist daar zit het probleem. Het proces is nu veel te kwetsbaar en moeilijk voorspelbaar. We moeten het puur technisch zien. Keihard uitrekenen wat het oplevert en dan pas besluiten nemen.”