Apothekers in Nederland staan voor grote uitdagingen

Evianne is mede-eigenaar van apotheek De Akkers in Spijkenisse en werkt ook in apotheek Stelle in Hoogvliet. Daarnaast geeft ze les aan openbaar apothekers in opleiding en zet ze haar expertise in bij de Koninklijke Nederlandse Maatschappij ter bevordering der Pharmacie (KNMP). Hiervoor is ze regelmatig woordvoerder over thema’s als het medicijn- en personeelstekort. Evianne: ‘Medicijnen fascineren mij enorm. Ik vind dat iedereen in Nederland recht heeft op kwalitatieve farmaceutische zorg en de beste medische behandeling, of je nu dakloos bent of iemand bent die in een grote villa woont. Hiervoor ben ik bereid te vechten.’

De Nederlandse apotheekbranche heeft te maken met een toenemend medicijntekort. Evianne: ‘Dit komt vooral door bezuinigingen en de voorkeuren die zorgverzekeraars hebben. Er wordt voor elk soort medicijn maar één merk ingekocht, tegen de laagst mogelijke prijs. Het is voor medicijnfabrikanten minder interessant om producten aan Nederland te verkopen als andere landen meer willen betalen.’ Daarnaast kiezen Nederlandse zorgverzekeraars zoveel mogelijk voor producten uit lageloonlanden als India en China, vanwege de lage kosten. Andere landen spreiden dit meer. Bij productieproblemen wordt Nederland direct geraakt. Daardoor worden de problemen erger. ‘Het probleem speelt over de hele wereld, maar in Nederland zijn de gevolgen groter. Soms kunnen we een medicijn bijna 5 maanden niet uitgeven, terwijl dat in een ander land misschien een week duurt,’ vertelt Evianne.

De situatie zorgt niet alleen voor praktische problemen in apotheken, maar veroorzaakt ook veel onrust onder patiënten. ‘Dat uit zich in telefoontjes, mails en verhalen van ongeruste mensen aan de balie in de apotheek,’ vertelt Evianne. ‘Mensen willen graag weten of ze hun medicijn op tijd kunnen krijgen. Het is zo druk dat we patiënten niet goed informatie kunnen geven. En vaak weten we zelf ook niet wanneer hun medicijn weer op voorraad is. Je ziet ook dat patiënten gaan hamsteren. We zoeken als apothekers echt een manier om hiermee om te gaan.’

Apothekers lossen een medicijntekort vaak tijdelijk op door een ander geneesmiddel te geven. Maar bepaalde medicijnen, zoals die voor Parkinson, zijn niet zo makkelijk te vervangen. Dan leidt een tekort tot ernstige problemen. Evianne: ‘Als een medicijn voor een bepaalde ziekte niet beschikbaar is, moeten we overstappen op een alternatief. Dat gebeurt in heel Nederland. De voorraden zijn alleen niet voorbereid op deze verschuiving. Ze zijn gebaseerd op een vooraf bepaalde vraag. Ook wordt de voorraad strak geregeld door het voorkeursbeleid van zorgverzekeraars. Hierdoor werken we steeds met minimale voorraden. Dit is de oorzaak van een sneeuwbaleffect als er tekorten zijn.’

Om het medicijntekort aan te pakken, moet volgens Evianne het voorkeursbeleid van zorgverzekeraars veranderen. Die tekorten duren namelijk gemiddeld meer dan 3 maanden. Het is belangrijk dat de politiek snel ingrijpt. Er moet meer keuze uit de verschillende merken zijn en er moeten betere prijsafspraken worden gemaakt. Door de productie naar Nederland te verplaatsen, hebben we meer controle. 'Al brengt dat wel hoge kosten met zich mee,’ zegt Evianne. Ze raadt apothekers en groothandels aan om, als dat mogelijk is, grotere voorraden aan te leggen. ‘Hoewel dit financieel zwaar is en eigenlijk alleen het probleem verschuift.'

Naast het medicijntekort heeft de sector te maken met een groeiend personeelstekort. Evianne merkt dat vooral jongere collega’s moeite hebben met het medicijntekort en het voorkeursbeleid van zorgverzekeraars. Evianne: ‘Hierdoor moeten apothekers een groot deel van hun tijd besteden aan het zoeken en regelen van alternatieven. Dit leidt af van hun belangrijkste taken zoals het begeleiden van mensen met hun medicatie. Terwijl dat juist een van de leukste dingen aan ons werk is.’ Evianne heeft zelfs een fulltime apothekersassistent in dienst voor deze taken.

Evianne gelooft dat automatisering een oplossing is voor de problemen in apotheken. Kunstmatige intelligentie kan helpen bij het klaarmaken van recepten, aanpassen van gegevens en informeren van patiënten. ‘Dit maakt het werk voor de assistenten makkelijker. Dan kunnen zij zich richten op belangrijkere taken zoals het geven van advies,’ vertelt Evianne. Daarnaast verdienen apothekers volgens Evianne een betere cao. Evianne: ‘Over het algemeen nemen de lonen toe. Maar zolang de vergoedingen die apothekers van zorgverzekeraars ontvangen niet in gelijke mate stijgen, blijft het lastig om personeel een hoger salaris te bieden.’

De Apotheker in 2040 is een initiatief van alle beroepsgerichte apothekersverenigingen in Nederland. Zij voert een brede dialoog over de toekomst van de apotheker. Naast apothekers zijn er ook partners uit andere sectoren betrokken bij De Apotheker in 2040. Denk aan patiëntenverenigingen, zorgverleners, farmaceutische industrie, medische technologie, wetenschap, onderwijs, beleidsmakers en financiers. ABN AMRO is nauw betrokken door de gespecialiseerde kennis van de farmaceutische markt en als gesprekspartner voor medici. Zo heeft de organisatie waardevolle input geleverd bij het opstellen van de strategische agenda voor het traject ‘Apotheker2040’. Eén van de doelen van Apotheker2040 is het oplossen van het medicijntekort. 

Apothekers moeten zichtbaar zijn voor patiënten. Evianne: ‘We organiseren meerdere bijeenkomsten waarbij iedereen kan aansluiten die betrokken wil zijn. Zo hebben we al meer dan 500 mensen weten te betrekken. Nu gaan we kijken hoe we met deze enthousiaste mensen kunnen starten met de thema's die we voor Apotheker2040 hebben opgesteld.

Wil je er meer over weten of aansluiten? Kijk op de site van Apotheker 2040.’