Is een familiestatuut iets voor jouw bedrijf?
Wij spreken regelmatig klanten met een familiebedrijf. Familiebedrijven hebben een verschillende dynamiek vergeleken met andere 'normale' ondernemingen. Dit komt door de eigendoms- en familieverhoudingen in relatie tot het bedrijf. Deze familieverhouding ontbreekt bij andere bedrijven.
Soms leidt een ander belang binnen een familie tot onenigheid. Dat kan negatief uitpakken voor het bedrijf. Als je extra afspraken wilt maken, kan een familiestatuut een oplossing bieden. Je legt hierin vast hoe je met elkaar omgaat. Dat gebeurt uiteraard altijd met het oog op het bedrijf.
Dilemma's
Aan welke dilemma’s kan het familiestatuut bijvoorbeeld aandacht geven?
- Hoe laten we binnen de familie aandelen in het familiebedrijf vererven? Mag dat ook naar de aangetrouwde familie?
- Keren we dividend uit of investeren we bijvoorbeeld in een nieuwe fabriekshal?
- Hoe kiezen we de opvolger van de algemeen directeur?
Bij het eerste dilemma zien we bijvoorbeeld familiewaarden botsen met de wensen op het gebied van zeggenschap. Zo speelt er telkens een vraag rondom de driehoek ‘eigendom-familie-bedrijf’. Dit wordt duidelijk met een korte uitleg over een veelgebruikt model.
Model
In onderstaand model zie je hoeveel verschillende posities en belangen er kunnen zijn in een familiebedrijf.
- Familielid
- Eigenaar
- Medewerker/medewerker
- Medewerker/familielid
- Familie/eigenaar
- Eigenaar/medewerker
- Familielid/eigenaar
De verschillende posities in dit model hebben vaak verschillende belangen. Dit model werd al in de jaren ‘70 door Renato Tagiuri en John Davis van Harvard geïntroduceerd. Het model biedt onder andere de volgende voordelen:
- Het model is neutraal en wijst geen schuldige aan
- Het model kan partijen inzicht geven in elkaars belangen
- Het is een dynamisch model. Zo kunnen bijvoorbeeld nieuwe definities van het begrip 'familie' kunnen eenvoudig worden toegevoegd aan het model.
Een goed familiestatuut
Welke punten in een familiestatuut verdienen bijzondere aandacht bij het opstellen van een familiestatuut?
- Het is van belang dat alle belanghebbenden deelnemen aan het gesprek
- Het proces is daarbij net zo belangrijk als het resultaat. Het gesprek aangaan is de belangrijkste stap, niet de vastlegging.
- Het opstellen van het statuut kan leiden tot conflicten. Dat hoeft geen bedreiging te vormen voor het statuut. Als alle betrokkenen er samen uitkomen, verbetert dat de kwaliteit van het statuut.
- Bespreek de inhoud van het statuut ook met toekomstige generaties
Hoe leg je het statuut vast?
Het is niet verplicht om het statuut notarieel vast te leggen. Toch komt het regelmatig voor. Er zijn verspreid over het land verschillende notarissen die aandacht besteden aan het familiestatuut.
Het proces wordt net zo vaak begeleid door een accountant of een adviseur op het gebied van bijvoorbeeld governance.
Welke onderdelen kent een statuut?
De wet geeft geen omschrijving van een familiestatuut. Het kent dus ook geen vaste inhoud. Vaak zien we de volgende onderdelen terugkomen.
- Visie op bedrijf en toekomst
- Verloop van het overleg en de besluitvorming
- Estate planning en schoonfamilie
- Regels conflictbeheersing
- Onderhoud en aanpassing familiestatuut
Over al deze punten kun je dagenlang praten binnen de familie. Voorkom dit door een vragenlijst vooraf op te stellen. Het uiteindelijke statuut wordt vastgelegd en door alle familieleden ondertekend. Zo krijgt dit document een hoge status binnen de familie.
Tot slot
Kies een adviseur die bij de familie past. Naast de juridische vaardigheden zijn sociale vaardigheden daarbij minstens net zo belangrijk. Dit helpt om tot een goed familiestatuut te komen.
