Blijft de dollar de dominante munt wereldwijd?
De Amerikaanse regering voert een agressief importheffingenbeleid. Ook lijkt de VS minder bereid om militaire steun te bieden aan zijn bondgenoten. Daarnaast wordt er gemorreld aan de Amerikaanse rechtsorde en de instituties – en aan de onafhankelijkheid van de Federal Reserve (Fed). Deze ontwikkelingen hebben niet alleen schokgolven teweeggebracht in de financiële markten. Ze roepen ook vragen op: is de dollar nog steeds een veilige-haven-valuta? Of staan we aan de vooravond van een ingrijpende verschuiving, waarbij de dollar zijn dominante rol op het wereldtoneel gaat verliezen?
Verschuivingen in valutadominantie door de tijd heen
Door de jaren heen is de Amerikaanse dollar niet altijd de dominante valuta geweest. In de 19e eeuw en aan het begin van de 20e eeuw was het Britse pond de belangrijkste reservemunt. Dat kwam door de wereldwijde invloed van het Britse Rijk en doordat het pond gekoppeld was aan de goudstandaard. Met de goudstandaard werd de waarde van valuta’s gelinkt aan een vaste hoeveelheid goud. Dat zorgde voor stabiliteit, omdat met de goudstandaard ongecontroleerde inflatie of devaluering van een munt werd tegengegaan.
Maar economische uitdagingen in de periode na de twee wereldoorlogen zorgden voor een verschuiving. Geleidelijk werd de Amerikaanse dollar de belangrijkste reservemunt, onder invloed van het Bretton Woods Akkoord. Dit is een monetaire overeenkomst die gesloten werd om de wereldwijde economische stabiliteit te bevorderen na de Tweede Wereldoorlog. In het Bretton Woods Akkoord was een centrale rol weggelegd voor de Amerikaanse dollar, omdat veel landen hun valuta’s aan de dollar koppelden. De VS vervulde een rol als belangrijke internationale geldschieter, met een robuuste economie en goed functionerende (‘diepe’) financiële markten. Ook toen de goudstandaard in 1971 werd afgeschaft behield de dollar zijn status als wereldwijde reservemunt.
Waarom de dollar toonaangevend blijft
Wij verwachten dat de dollar voorlopig de belangrijkste reservemunt blijft. Daar hebben we verschillende redenen voor. Zo speelt de dollar een belangrijke rol in de mondiale economie en in de financiële wereld. Daar gaan we nu verder op in.
Hoewel Amerikaanse goederen slechts 10% uitmaken van de wereldwijde handel (vanwege de geringe focus van de VS op export), worden veel handelstransacties afgerekend in dollars. Uit schattingen van de Fed over de periode 1999-2019 blijkt dat 96% van de handelstransacties in Noord- en Zuid-Amerika in dollars werd afgerekend. In Azië gold dat voor 74% van de handelstransacties; voor de overige regio’s ging het om 79%.
De bijdrage van de VS aan de wereldeconomie is groot. Het Internationaal Monetair Fonds (IMF) verwacht dat de Amerikaanse economie in 2025 goed zal zijn voor 26% van het wereldwijde BBP. Bovendien is de dollar onmisbaar op het vlak van internationale leningen en verhandelbare schuldbewijzen, waarvan bijna 50% in dollars luidt. De Amerikaanse financiële markten zijn ‘diep,’ wat betekent dat de liquiditeit (verhandelbaarheid) en de handelsvolumes hoog zijn. Dit wordt geïllustreerd door het feit dat andere landen op grote schaal beleggen in Amerikaanse staatsobligaties; vooral de eurozone, Japan en China. Ten slotte draagt ook de geopolitieke en militaire macht van de VS bij aan de status van de dollar.
Voorlopig geen alternatief voor de dollar
In de pers wordt regelmatig gespeculeerd over een mogelijk einde van het dollartijdperk (de-dollarisatie). Maar hoewel andere valuta’s wat meer gewicht in de schaal kunnen gaan leggen, verwachten wij dat de dollar zijn centrale rol in de wereld voorlopig zal behouden. Er is namelijk niet echt een alternatief voor de ‘greenback.’ Dat komt vooral doordat de Amerikaanse financiële markten zo diep en liquide zijn. De euro is een potentiële concurrent van de dollar. Maar de Europese obligatiemarkten zijn sterk gefragmenteerd en de Duitse obligatiemarkt is veel te klein in vergelijking met de Amerikaanse. Bovendien is de dollaromzet in ‘over-the-counter’ valutamarkten (rechtstreekse transacties; niet via een beurs) te groot om door een andere valuta te worden overgenomen. Wij verwachten daarom dat de Amerikaanse dollar in de komende jaren de belangrijkste reservemunt zal blijven.
Wilt u meer weten over de meest actuele ontwikkelingen in de valutamarkten? Lees dan de analyses en updates in onze FX Weekly nieuwsbrief.
Georgette Boele
Senior Economist Sustainability Research