Grenzeloos consumeren, hoelang nog?

De wereldwijde handelsrelaties hebben ons veel gebracht. Nooit eerder waren zo veel spullen zo snel, zo goedkoop beschikbaar voor zoveel mensen. Maar het gaat verder dan de beschikbaarheid van uiteenlopende goederen tegen relatief lage prijzen. Het zorgde voor werkgelegenheid in landen waar eerder een gebrek aan banen was. Ook daalde door de goede handelsrelaties het risico op conflicten tussen landen. Wederzijdse afhankelijkheid maakt het immers minder aantrekkelijk om conflicten te starten.

Nadelen zijn er ook. De stijgende consumptie door de wereldwijde handel kent een grote verliezer: het milieu. De productie van alle goederen vraagt om meer energie en andere grondstoffen. Het vergroot de uitstoot van CO2, dat bijdraagt aan de klimaatverandering. Een aanzienlijk deel van wat wij in Europa kopen wordt bovendien geproduceerd in landen met minder strenge milieunormen. Deze bedrijven kunnen hun producten tegen lage kosten aanbieden. Die lage prijzen nodigen weer uit om te kopen. Niet voor niets wordt de economische globalisering gezien als één van de oorzaken van de huidige klimaatproblematiek.

Lang was de milieuschade door de groeiende consumptie en globalisering onzichtbaar. Zo verdween door het verplaatsen van productie naar bijvoorbeeld China de CO2-uitstoot uit het zicht. Dat geldt ook voor de productie van veel van ons voedsel. Zo draagt de vleesconsumptie bij aan het kappen van het Amazone-regenwoud voor de sojateelt. Soja is een goedkope grondstof voor veevoer. De grote vraag naar avocado’s stimuleert de landbouw in Mexico en Peru, maar zorgt tegelijkertijd voor watertekorten in bepaalde gebieden. De milieueffecten worden – gelukkig – steeds bekender. De gevolgen van de CO2-uitstoot, de wereldwijde afname van biodiversiteit en de gevaren van monocultuur komen vaker in beeld.

Consumenten zijn zich bewuster van de negatieve milieueffecten van de globalisering. Zij kiezen steeds vaker gericht voor lokaal geproduceerde producten, zelfs als die duurder zijn. Ook in het bedrijfsleven zijn veranderingen zichtbaar. Bedrijven die hun CO2-uitstoot willen verminderen kijken naar de productieketen als geheel, inclusief het vervoer, het afval en de uitstoot van de productie in verre productielanden. Ook zijn bedrijven zich bewuster van de risico's van lange handelsketens en zoeken wereldwijd naar manieren om deze te verkorten. Een proces dat is versneld door recente handelsconflicten, corona en de oorlog in Oekraïne. De afhankelijkheid van een of meerdere leveranciers in een ander werelddeel bleek een groot risico. Bijna 70% van de bedrijven in de Amerikaanse S&P 500 Index maakte het afgelopen jaar melding van problemen met de toeleveringsketen, zo blijkt uit onderzoek.

Bedrijven wereldwijd verdiepen zich in hun eigen productieproces om zo de leveranties aan hun klanten veilig te stellen. Bijvoorbeeld door nearshoring; het uitbesteden van de productie naar een land dat relatief gezien dichtbij ligt. Ook wordt gekeken naar het grondstoffengebruik. Scheepsvervoerder Maersk meldt in een recent rapport dat ruim 67% van de wereldwijde producenten en retailers wereldwijd de inkoop van grondstoffen en halffabricaten heeft verplaatst.

De globalisering helemaal stoppen kunnen en willen we niet, maar door weloverwogen keuzes kan de belasting voor het milieu wel afnemen. Beleggers stimuleren dit proces door te kiezen voor bedrijven die milieuaspecten in de hele keten laten meewegen. Bij het beoordelen van duurzame beleggingen door onze analisten hebben bedrijven die hun CO2-voetafdruk binnen de hele productieketen willen minimaliseren een streepje voor. Consumenten zetten door hun bestedingen ook verandering in gang. Door vaker te kiezen voor lokale producten bijvoorbeeld. Zolang niet alle marktpartijen aan dezelfde eisen moeten voldoen kost dat nu nog wel meer. Maar dat gaat veranderen, zo is de verwachting. De voorgestelde Europese carbon border tax, die de CO2-uitstoot belast, is een van de maatregelen om producten uit andere landen op de juiste manier te beprijzen.

Deze nieuwe fase in de globalisering stimuleert bedrijven om meer te investeren in verduurzaming en energiebesparing. Zeker voor wereldwijd opererende bedrijven is het aantrekkelijk om productieprocessen te verkorten. Zo kunnen ze de kans op negatieve gevolgen van globalisering verminderen, zoals hoge kosten voor CO2-uitstoot en productieproblemen door politieke onrust, lokale milieuschade en zelfs imagoschade.

Wij investeren in de koplopers die bijvoorbeeld voorop lopen in het gebruik van hernieuwbare energie en duurzaam verpakkingsmateriaal, die verantwoord landgebruik omarmen en kiezen voor nearshoring. Door de goede kanten van globalisering te behouden en de milieueffecten te beperken kunnen we de wereldhandel optimaliseren. Daar vaart niet alleen het milieu, maar de hele wereld wel bij.